ارزهای لایه دوم اتریوم کدامند

ارزهای لایه دوم اتریوم، راهکارهایی حیاتی برای غلبه بر چالش های مقیاس پذیری، کارمزد بالای تراکنش ها و سرعت پایین شبکه اصلی اتریوم هستند. این راهکارها امکان پردازش حجم عظیمی از تراکنش ها را خارج از لایه یک فراهم می کنند، در حالی که همچنان از امنیت و تمرکززدایی اتریوم بهره می برند.

در سال های اخیر، اتریوم به سکوی پرتابی برای نوآوری های بی شمار در دنیای بلاکچین تبدیل شده است. از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) گرفته تا توکن های غیرقابل تعویض (NFT) و بازی های بلاکچینی (GameFi)، اکوسیستم اتریوم شاهد رشدی خیره کننده بوده است. این موفقیت چشمگیر، در کنار فرصت های بی نظیر، چالش هایی را نیز به همراه آورده است. چالش هایی که از همان آغاز مسیر اتریوم، زمزمه هایشان به گوش می رسید و با افزایش محبوبیت این شبکه، بیش از پیش خود را نمایان ساختند.

چرا اتریوم به راه حل های لایه دوم نیاز دارد؟

اتریوم، به عنوان یکی از پیشروترین پلتفرم های بلاکچین، خود را به عنوان بستری قدرتمند برای ساخت برنامه های غیرمتمرکز (dApps) و قراردادهای هوشمند تثبیت کرده است. اما با گسترش روزافزون کاربردها و افزایش تعداد کاربران، این شبکه با چالش های اساسی مقیاس پذیری روبه رو شد. ازدحام شبکه، سرعت پایین تراکنش ها و به ویژه کارمزدهای بالای گس (Gas Fee)، تجربه ای ناخوشایند را برای کاربران و توسعه دهندگان به ارمغان می آورد. این مشکلات نه تنها مانع از پذیرش گسترده تر اتریوم می شوند، بلکه نوآوری و خلاقیت را در این اکوسیستم کند می کنند.

تصور کنید جاده ای بسیار زیبا و پیشرفته وجود دارد، اما با افزایش تعداد خودروها، ترافیک چنان سنگین می شود که هر سفر به یک کابوس تبدیل می گردد؛ هزینه سوخت سرسام آور می شود و زمان رسیدن به مقصد غیرقابل پیش بینی. اتریوم نیز وضعیتی مشابه را تجربه می کرد. در چنین شرایطی، نیاز به ساخت مسیرهای فرعی، پل ها و بزرگراه های جدید، به شدت احساس می شد. اینجاست که راه حل های لایه دوم وارد میدان می شوند تا با ایجاد لایه هایی موازی و متصل به شبکه اصلی، بار ترافیکی را کاهش دهند و راه را برای آینده ای مقیاس پذیر و کارآمد هموار سازند.

راه حل های لایه دوم اتریوم، در واقع بزرگراه های موازی هستند که بار ترافیکی شبکه اصلی را کاهش می دهند و امکان پردازش سریع تر و ارزان تر تراکنش ها را فراهم می کنند، در حالی که امنیت خود را از اتریوم به ارث می برند.

مفهوم لایه دوم اتریوم و سازوکار آن

برای درک عمیق تر ارزهای لایه دوم، ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که لایه دوم اتریوم دقیقاً چیست و چگونه کار می کند. این فناوری که با هدف تکمیل و نه جایگزینی لایه یک (شبکه اصلی اتریوم) توسعه یافته است، معماری منحصربه فردی دارد که به آن امکان می دهد چالش های مقیاس پذیری را به شیوه ای مؤثر برطرف سازد.

لایه دوم چیست؟ تعریف و کارکرد

پروتکل ها و شبکه های لایه دوم (Layer 2) به مجموعه ای از فناوری ها و راه حل ها گفته می شود که بر روی بلاکچین اصلی اتریوم ساخته شده اند و هدفشان افزایش توان عملیاتی و کارایی شبکه است. این شبکه ها با پردازش بخش عمده ای از تراکنش ها در خارج از زنجیره اصلی و سپس جمع بندی و ارسال نتایج نهایی به لایه یک، به این هدف دست می یابند. یک ویژگی اساسی در تمامی این راهکارها، حفظ «امنیت به ارث برده شده» (Inherited Security) از لایه یک است. به این معنی که امنیت و تمرکززدایی شبکه اصلی اتریوم، زیربنای امنیت و اعتبار تراکنش های انجام شده در لایه دوم نیز محسوب می شود.

تصور کنید گروهی از کارگران برای تسریع کار، بخشی از عملیات را در یک کارگاه فرعی انجام می دهند. این کارگاه فرعی، منابع و امنیت خود را از کارخانه اصلی (لایه یک) دریافت می کند. پس از اتمام کار در کارگاه فرعی، تنها خلاصه ای از نتایج و تأیید نهایی به کارخانه اصلی فرستاده می شود. این فرآیند، سرعت کلی کار را به شدت افزایش می دهد و از ازدحام در کارخانه اصلی جلوگیری می کند.

مزایای کلیدی لایه دوم ها

ظهور شبکه های لایه دوم، مزایای متعددی را برای اکوسیستم اتریوم و کاربران آن به ارمغان آورده است:

• افزایش مقیاس پذیری: اصلی ترین مزیت لایه دوم ها، توانایی آن ها در پردازش هزاران تراکنش در ثانیه است که در مقایسه با محدودیت های لایه یک (حدود ۱۵-۳۰ تراکنش در ثانیه)، پیشرفت چشمگیری محسوب می شود. این افزایش ظرفیت، راه را برای کاربردهای جدید و پذیرش انبوه اتریوم هموار می کند.
• کاهش چشمگیر کارمزد: با انجام تراکنش ها در خارج از زنجیره اصلی، هزینه گس به شدت کاهش می یابد و این امر اتریوم را برای تراکنش های روزمره و خرد نیز مقرون به صرفه می سازد.
• افزایش سرعت تراکنش ها: پردازش سریع تر در لایه دوم، تجربه کاربری را بهبود می بخشد و زمان انتظار برای تأیید تراکنش ها را به حداقل می رساند.
• بهبود تجربه کاربری: این مزایا در کنار هم، تجربه ای روان تر، سریع تر و ارزان تر را برای کاربران dApps فراهم می کنند و تعامل با برنامه های غیرمتمرکز را لذت بخش تر می سازند.

انواع تکنولوژی های مقیاس پذیری لایه دوم

دنیای راه حل های لایه دوم بسیار متنوع است و هر یک از این تکنولوژی ها، رویکرد خاص خود را برای حل معضل مقیاس پذیری اتریوم دارند. شناخت این تفاوت ها برای انتخاب بهترین پروژه، امری ضروری است. در ادامه به بررسی جامع و عمیق این فناوری ها می پردازیم.

استیت چنل ها (State Channels)

استیت چنل ها یکی از اولین رویکردهای مقیاس پذیری لایه دوم بودند. در این مدل، دو یا چند کاربر می توانند یک کانال خصوصی ایجاد کنند و تعداد نامحدودی تراکنش را خارج از زنجیره اصلی انجام دهند، بدون اینکه هر یک از تراکنش ها در بلاکچین ثبت شود. تنها عملیات باز کردن و بستن این کانال ها در لایه یک ثبت می شود. این کانال ها تا زمانی که طرفین توافق داشته باشند، باز می مانند و تمام تعاملات در داخل آن، خصوصی و فوری است.

• نحوه کارکرد: کاربران با قفل کردن دارایی های خود در یک قرارداد هوشمند در لایه یک، کانال را باز می کنند. سپس می توانند تراکنش های دلخواه خود را به صورت آف چین (خارج از زنجیره) انجام دهند. پس از اتمام تعاملات، وضعیت نهایی کانال در لایه یک ثبت شده و دارایی ها آزاد می شوند.
• مزایا: سرعت بسیار بالا در انجام تراکنش ها (تقریباً فوری)، کارمزد بسیار پایین و حفظ حریم خصوصی برای تعاملات درون کانال.
• محدودیت ها: مناسب برای تعاملات مستقیم بین تعداد محدودی از کاربران شناخته شده، نیاز به قفل شدن دارایی ها برای مدت زمان باز بودن کانال، و محدودیت در پیچیدگی قراردادهای هوشمند که می توانند درون کانال اجرا شوند. شبکه لایتنینگ بیت کوین، مثالی از کاربرد مشابه استیت چنل برای افزایش سرعت تراکنش های بیت کوین است.

پلاسما (Plasma)

پلاسما، که توسط ویتالیک بوترین (خالق اتریوم) و جوزف پون معرفی شد، ساختاری شبیه به درخت زنجیره های فرعی دارد. در این مدل، زنجیره های فرعی متعددی بر روی زنجیره اصلی اتریوم ساخته می شوند که هر یک می توانند زنجیره های فرعی دیگری نیز داشته باشند. تراکنش ها در این زنجیره های فرعی پردازش می شوند و فقط ریشه درخت مرکل (Merkle Root) شامل خلاصه ای از وضعیت تراکنش ها به لایه یک ارسال می شود.

• نحوه کارکرد: هر زنجیره پلاسما به صورت دوره ای، وضعیت تراکنش های خود را در قالب یک ریشه مرکل به زنجیره اصلی اتریوم گزارش می دهد. کاربران می توانند با مشاهده این گزارش ها، صحت تراکنش ها را تأیید کنند.
• مزایا: مقیاس پذیری بالا و کاهش کارمزد.
• محدودیت ها: پیچیدگی در فرآیند برداشت دارایی ها از زنجیره فرعی به لایه یک (معضل خروج از زنجیره یا Exit Problem) که ممکن است تا چندین هفته به طول بینجامد و نیاز به نظارت مداوم کاربران برای جلوگیری از کلاهبرداری. همین پیچیدگی ها باعث شد که پلاسما کمتر مورد پذیرش قرار گیرد و جای خود را به راه حل های جدیدتر بدهد.

رول آپ ها (Rollups): راه حل های پیشرو

رول آپ ها در حال حاضر به پیشروترین و محبوب ترین راه حل مقیاس پذیری لایه دوم اتریوم تبدیل شده اند. این فناوری با جمع آوری (Roll-up) صدها و حتی هزاران تراکنش در یک دسته واحد و ارسال اثبات این دسته به لایه یک، حجم داده های ارسالی به زنجیره اصلی را به شدت کاهش می دهد. رول آپ ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

رول آپ های خوش بینانه (Optimistic Rollups)

نام خوش بینانه به این دلیل بر این رول آپ ها اطلاق می شود که آن ها فرض را بر صحت تمامی تراکنش های انجام شده در لایه دوم می گذارند. تا زمانی که خلاف آن ثابت نشود، تراکنش ها صحیح در نظر گرفته می شوند. اگر یک تراکنش اشتباه یا کلاهبردارانه باشد، یک دوره چالش (Challenge Period) وجود دارد که در آن هر کسی می تواند صحت آن را به چالش بکشد.

• نحوه کار: تراکنش ها در لایه دوم اجرا می شوند. یک اپراتور (Sequencer) آن ها را جمع آوری کرده و به لایه یک ارسال می کند. سپس یک دوره چالش (معمولاً ۷ روز) آغاز می شود. در این مدت، اگر کسی به صحت تراکنش ها شک کند، می تواند اثبات کلاهبرداری (Fraud Proof) را ارائه دهد. در صورت اثبات کلاهبرداری، تراکنش مربوطه لغو شده و اپراتور جریمه می شود.
• مزایا: سادگی نسبی در پیاده سازی، سازگاری بالا با ماشین مجازی اتریوم (EVM) که امکان انتقال آسان dApps را فراهم می کند.
• معایب: تأخیر در برداشت دارایی ها به لایه یک به دلیل دوره چالش (۷ روز) که برای اطمینان از امنیت و امکان ارائه اثبات کلاهبرداری لازم است. پروژه های برجسته ای مانند آپتیمیسم (Optimism) و آربیتروم (Arbitrum) از این تکنولوژی استفاده می کنند.

رول آپ های دانش صفر (ZK-Rollups)

رول آپ های دانش صفر (Zero-Knowledge Rollups) رویکرد متفاوتی دارند. آن ها برای اثبات صحت تراکنش ها از اثبات های رمزنگاری دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs) استفاده می کنند. این اثبات ها به شبکه اصلی اتریوم اجازه می دهند که صحت یک دسته از تراکنش ها را بدون نیاز به پردازش مجدد تک تک آن ها یا افشای جزئیات کامل تراکنش ها، تأیید کند.

• نحوه کار: تراکنش ها در لایه دوم پردازش و در دسته ها جمع آوری می شوند. یک اثبات رمزنگاری فشرده و کارآمد (مانند SNARK یا STARK) برای تأیید صحت این دسته تولید می شود. این اثبات سپس به لایه یک ارسال شده و توسط قرارداد هوشمند روی اتریوم تأیید می گردد.
• مزایا: امنیت بسیار بالا، تأیید فوری صحت تراکنش ها (بدون نیاز به دوره چالش)، سرعت برداشت بالا و حفظ حریم خصوصی به دلیل عدم افشای کامل جزئیات تراکنش.
• معایب: پیچیدگی محاسباتی و فنی بیشتر برای تولید اثبات های دانش صفر و در نتیجه نیاز به منابع محاسباتی قوی تر. پروژه هایی مانند استارک نت (Starknet) و زی کی سینک (zkSync) از این فناوری پیشرفته بهره می برند.

والیدیوم (Validium)

والیدیوم از نظر مکانیزم اثبات صحت تراکنش ها، شباهت زیادی به ZK-Rollups دارد و از اثبات های دانش صفر استفاده می کند. تفاوت کلیدی آن ها در نحوه ذخیره سازی داده های تراکنش است.

• نحوه کار: در والیدیوم، داده های تراکنش به جای ذخیره سازی در لایه یک اتریوم (On-chain)، به صورت خارج از زنجیره (Off-chain) نگهداری می شوند. این امر باعث می شود که والیدیوم بتواند مقیاس پذیری بسیار بالاتری نسبت به ZK-Rollups داشته باشد.
• تفاوت های کلیدی با ZK-Rollups: اصلی ترین تفاوت در محل ذخیره سازی داده هاست. ZK-Rollups داده های تراکنش را روی زنجیره اصلی اتریوم قرار می دهند تا از دسترس پذیری آن ها اطمینان حاصل شود، در حالی که والیدیوم این داده ها را به صورت آف چین مدیریت می کند.
• مزایا: مقیاس پذیری فوق العاده بالا، حتی تا ده ها هزار تراکنش در ثانیه.
• معایب: ریسک بالقوه در دسترس نبودن داده ها. اگر داده ها به صورت آف چین در دسترس نباشند، کاربران ممکن است در برداشت دارایی های خود دچار مشکل شوند. ایمیوتبل ایکس (Immutable X) مثالی از پروژه ای است که از تکنولوژی والیدیوم بهره می برد.

سایدچین ها (Sidechains) و تفاوت آن ها

سایدچین ها، زنجیره های بلوکی مستقل و سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) هستند که به صورت موازی با شبکه اصلی اتریوم فعالیت می کنند و از طریق یک پل (Bridge) به آن متصل می شوند. اگرچه سایدچین ها می توانند مقیاس پذیری بالایی ارائه دهند، اما تفاوت اساسی آن ها با لایه دوم واقعی در رویکرد امنیتی شان است.

برخلاف لایه دوم ها که امنیت خود را از لایه یک اتریوم به ارث می برند و به مکانیسم های امنیتی اتریوم متکی هستند، سایدچین ها دارای مدل امنیتی مستقل خود هستند. این به معنای آن است که امنیت یک سایدچین به اعتبار گره های اعتبارسنج (Validators) و مکانیسم اجماع خاص خودش وابسته است. اگر امنیت سایدچین به خطر بیفتد، ممکن است دارایی های کاربران نیز در معرض تهدید قرار گیرند، حتی اگر لایه یک اتریوم کاملاً امن باشد. این تفاوت، لایه دوم ها را از نظر امنیت، به گزینه ای مطمئن تر تبدیل می کند.

معرفی برجسته ترین ارزها و پروژه های لایه دوم اتریوم

اکوسیستم لایه دوم اتریوم، شاهد رشد چشمگیر و ظهور پروژه های نوآورانه بسیاری بوده است. هر یک از این پروژه ها با بهره گیری از تکنولوژی های متفاوت و با تمرکز بر کاربردهای خاص، در تلاشند تا به چالش های مقیاس پذیری اتریوم پاسخ دهند. در ادامه به معرفی برخی از بهترین و برجسته ترین ارزها و پروژه های لایه دوم می پردازیم:

نام پروژه	نماد توکن	تکنولوژی اصلی	نقاط قوت کلیدی
پالیگان (Polygon)	MATIC / POL	Sidechains, zkEVM (ZK-Rollup)	اکوسیستم گسترده، سازگاری با EVM، راهکار جامع مقیاس پذیری
آربیتروم (Arbitrum)	ARB	Optimistic Rollup	سازگاری بالا با EVM، اکوسیستم DeFi قوی، سرعت بالا
آپتیمیسم (Optimism)	OP	Optimistic Rollup	OP Stack، Superchain، سادگی توسعه، کارمزد پایین
استارک نت (Starknet)	STRK	ZK-Rollup (ZK-STARKs)	مقیاس پذیری بالا، امنیت قوی، تمرکز بر برنامه های پیچیده
زی کی سینک (zkSync)	ZK	ZK-Rollup (ZK-SNARKs)	امنیت، سادگی برای توسعه دهندگان، مقیاس پذیری بالا
منتل (Mantle)	MNT	Optimistic Rollup + EigenDA	معماری ماژولار، دسترسی به داده ها خارج از زنجیره، کارمزد کم
شبکه بیس (Base)	–	Optimistic Rollup	توسعه توسط Coinbase، کارمزد بسیار پایین، تمرکز بر پذیرش انبوه
ایمیوتبل ایکس (Immutable X)	IMX	Validium	پیشرو در NFT و GameFi، کارمزد صفر برای NFT، تأیید فوری
بلست (Blast)	BLAST	Optimistic Rollup	تمرکز بر درآمدزایی برای کاربران، بازدهی بومی برای ETH و استیبل کوین ها
متیس دائو (MetisDAO)	METIS	Optimistic Rollup	رویکرد DAO، کاربرپسند، تمرکز بر راه حل های سازمانی
لوپرینگ (Loopring)	LRC	ZK-Rollup	بهبود DEX ها، تراکنش های سریع و ارزان، امنیت بالا
مانتا نتورک (Manta Network)	MANTA	ZK-Rollup	تمرکز بر حریم خصوصی، اثبات های دانش صفر، اکوسیستم ماژولار

پالیگان (Polygon / MATIC / POL)

پالیگان که پیش از این با نام متیک نتورک (Matic Network) شناخته می شد، یکی از شناخته شده ترین نام ها در فضای لایه دوم اتریوم است. این پروژه با ارائه راهکارهای جامع مقیاس پذیری، توانسته اکوسیستمی وسیع از dApps، توکن های NFT و بازی های بلاکچینی را به خود جذب کند. Polygon 2.0، که یک به روزرسانی مهم برای این شبکه محسوب می شود، پالیگان را به سمت یک شبکه از بلاکچین های لایه دوم با قابلیت اثبات دانش صفر سوق می دهد. توکن بومی این شبکه، MATIC، نقش حیاتی در حاکمیت، پرداخت کارمزد تراکنش ها و استیکینگ دارد. با تبدیل شدن به POL، توکن پالیگان در آینده ای نزدیک، توانایی ایفای نقش در امنیت چندین زنجیره را نیز پیدا خواهد کرد.

آربیتروم (Arbitrum / ARB)

آربیتروم، توسعه یافته توسط Offchain Labs، یکی از پیشتازان در استفاده از تکنولوژی Optimistic Rollup است. این شبکه با سازگاری کامل با ماشین مجازی اتریوم (EVM)، به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا به راحتی dApps خود را از لایه یک به آربیتروم منتقل کنند. آربیتروم Nova و Arbitrum Stylus از جمله به روزرسانی های مهمی هستند که توان عملیاتی این شبکه را افزایش داده و امکان استفاده از زبان های برنامه نویسی متنوع تری را فراهم آورده اند. توکن ARB برای مشارکت در حاکمیت شبکه و پرداخت کارمزد تراکنش ها به کار می رود و کاربران را در تصمیم گیری های مربوط به آینده پروتکل سهیم می سازد.

آپتیمیسم (Optimism / OP)

آپتیمیسم نیز از تکنولوژی Optimistic Rollup بهره می برد و با سرعت خیره کننده ای توانسته جایگاه خود را در میان محبوب ترین راه حل های لایه دوم تثبیت کند. OP Stack، مجموعه ای از ابزارهای توسعه دهنده منبع باز، و چشم انداز Superchain، که هدف آن ایجاد یک شبکه از بلاکچین های سازگار با OP Stack است، آپتیمیسم را به مرکزی برای نوآوری تبدیل کرده است. توکن OP علاوه بر نقش در حاکمیت و پرداخت کارمزد، کاربران را به مشارکت فعال در اکوسیستم تشویق می کند.

استارک نت (Starknet / STRK)

استارک نت، محصول StarkWare، یک شبکه لایه دوم پیشرفته است که از ZK-Rollups و به طور خاص ZK-STARKs برای مقیاس پذیری اتریوم استفاده می کند. تمرکز این پروژه بر مقیاس پذیری برنامه های پیچیده و فراهم آوردن بستری امن و کارآمد برای dApps است. توکن STRK، نماد حاکمیتی این شبکه است که به دارندگان اجازه می دهد در توسعه و مدیریت آن مشارکت داشته باشند.

زی کی سینک (zkSync / ZK)

زی کی سینک، توسعه یافته توسط Matter Labs، از ZK-Rollups برای ارائه راهکاری امن، مقیاس پذیر و کاربرپسند برای اتریوم بهره می برد. هدف اصلی این پروژه، کاهش چشمگیر کارمزد تراکنش ها و افزایش سرعت، بدون به خطر انداختن امنیت لایه یک است. zkSync Era، جدیدترین نسخه این پلتفرم، با سازگاری کامل با EVM، تجربه توسعه دهندگان را ساده تر کرده است. توکن ZK که اخیراً عرضه شده، در مدیریت و حاکمیت شبکه نقش دارد.

منتل (Mantle / MNT)

منتل با رویکردی نوآورانه، Optimistic Rollup را با یک لایه دسترسی به داده (Data Availability Layer) که توسط EigenDA پشتیبانی می شود، ترکیب کرده است. این معماری ماژولار، Mantle را قادر می سازد تا سرعت تراکنش ها را به شدت افزایش داده و کارمزدها را کاهش دهد. Mantle اولین پروژه لایه دومی است که از یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز (DAO) متولد شده است. توکن MNT نقش اساسی در حاکمیت و پرداخت های شبکه دارد.

شبکه بیس (Base)

شبکه Base، که توسط صرافی بزرگ Coinbase راه اندازی شده است، یک Optimistic Rollup محسوب می شود که هدف آن، تبدیل اتریوم به یک پلتفرم جهانی برای برنامه های غیرمتمرکز است. Base با تمرکز بر کارمزد بسیار پایین (کمتر از ۱ سنت)، سرعت بالا و سهولت استفاده، قصد دارد پذیرش گسترده وب ۳ را تسریع کند. این شبکه با پشتیبانی قوی از سوی Coinbase، پتانسیل بالایی برای جذب کاربران جدید و توسعه دهندگان دارد.

ایمیوتبل ایکس (Immutable X / IMX)

ایمیوتبل ایکس به طور خاص برای توکن های NFT و بازی های بلاکچینی طراحی شده است. این پلتفرم از تکنولوژی Validium بهره می برد که امکان انجام تراکنش های فوری و با کارمزد صفر برای NFT ها را فراهم می کند. Immutable X به سرعت به یکی از پلتفرم های پیشرو برای توسعه بازی های Web3 تبدیل شده و میزبان پروژه های بزرگی در این حوزه است. توکن IMX، نقش ابزاری و حاکمیتی در اکوسیستم Immutable X دارد و به کاربران امکان مشارکت در آینده پلتفرم را می دهد.

بلست (Blast / BLAST)

بلست یک Optimistic Rollup جدید است که در سال ۲۰۲۴ راه اندازی شد و با وعده بازدهی بومی (Native Yield) برای ETH و استیبل کوین ها، توجه زیادی را به خود جلب کرد. این شبکه با کاهش چشمگیر کارمزدها و افزایش سرعت تراکنش ها، قصد دارد تجربه کاربری را بهبود بخشد و به کاربران امکان کسب درآمد از دارایی های قفل شده خود را بدهد. توکن BLAST، نماد بومی این شبکه، از زمان عرضه رشد قابل توجهی را تجربه کرده است.

متیس دائو (MetisDAO / METIS)

متیس دائو، یک Optimistic Rollup کاربرپسند است که با تمرکز بر سادگی استفاده برای توسعه دهندگان و کاربران، قصد دارد موانع ورود به دنیای Web3 را از بین ببرد. این پروژه با ساختار سازمان خودمختار غیرمتمرکز (DAO)، به جامعه کاربران اجازه می دهد تا در تصمیم گیری های مهم شبکه مشارکت کنند. متیس در زمینه های NFT، DeFi و راه حل های سازمانی فعال است. توکن METIS برای پرداخت کارمزد، استیکینگ و حاکمیت شبکه به کار می رود.

لوپرینگ (Loopring / LRC)

لوپرینگ یک ZK-Rollup است که به طور خاص برای بهبود عملکرد صرافی های غیرمتمرکز (DEX) طراحی شده است. این شبکه با انتقال تراکنش ها به خارج از زنجیره اصلی، امکان انجام مبادلاتی سریع تر، ارزان تر و با امنیت بالا را فراهم می کند. لوپرینگ به کاربران اجازه می دهد تا دارایی های خود را با امنیت مشابه لایه یک، در اختیار داشته باشند و از مزایای سرعت لایه دوم بهره مند شوند. توکن LRC، در استیکینگ، حاکمیت و تضمین کاهش کارمزدها نقش دارد.

میریا (Myria / MYRIA)

میریا یک پلتفرم لایه دوم است که با تمرکز بر NFT ها و بازی های بلاکچینی، از ZK-Rollups برای ارائه تجربه ای بی نظیر بهره می برد. این شبکه با تأیید فوری تراکنش ها و حذف کارمزدهای مربوط به NFT، به مقصدی جذاب برای سازندگان و مجموعه داران NFT تبدیل شده است. همکاری با StarkWare، به میریا امکان می دهد تا از هزاران تراکنش در ثانیه پشتیبانی کند. MYRIA توکن بومی این اکوسیستم است.

جلاتو نتورک (Gelato Network / GEL)

جلاتو نتورک با استفاده از فناوری ربات (Bot Technology)، قراردادهای هوشمند را در سراسر زنجیره های اصلی مانند اتریوم، پالیگان و فانتوم، خودکار می کند. این شبکه به توسعه دهندگان و dApps اجازه می دهد تا عملیات های پیچیده را به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت انسانی اجرا کنند. توکن GEL، رمزارز اختصاصی جلاتو است که به بهبود عملکرد شبکه و امکانات آن کمک می کند و کاربردهای متنوعی در اکوسیستم دارد.

آئوو (Aevo / AEVO)

آئوو یک صرافی مشتقات غیرمتمرکز (DEX Derivatives) است که بر معاملات آتی و پرپچوال (Perpetual Futures) تمرکز دارد. این پلتفرم بر روی یک لایه دوم اختصاصی مبتنی بر Optimistic Rollup اجرا می شود و امکان پردازش بیش از ۵۰۰۰ تراکنش در ثانیه را فراهم می آورد. آئوو با ترکیب یک دفتر سفارش مرکزی خارج از زنجیره با تسویه معاملات در لایه دوم اتریوم، تجربه معاملاتی با عملکرد بالا و تأخیر کم را ارائه می دهد، در حالی که امنیت و شفافیت بلاکچین را حفظ می کند. توکن AEVO نقش مهمی در حاکمیت و عملکرد این صرافی دارد.

مانتا نتورک (Manta Network / MANTA)

مانتا نتورک با تمرکز بر حریم خصوصی و مقیاس پذیری، یک اکوسیستم ماژولار مبتنی بر اثبات های دانش صفر (ZK Proofs) ارائه می دهد. این شبکه به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا dApps هایی با قابلیت های حریم خصوصی پیشرفته ایجاد کنند، که در دنیای رو به رشد وب ۳ و اهمیت حفاظت از داده ها، مزیت بزرگی محسوب می شود. MANTA توکن بومی این شبکه است و در حاکمیت و عملکرد آن نقش حیاتی ایفا می کند.

موومنت (Movement / MOVE)

موومنت یک اکوسیستم از بلاکچین های ماژولار است که بر اساس زبان برنامه نویسی Move ساخته شده اند. این پروژه با ایجاد اولین شبکه لایه دوم از نوع Move-EVM برای اتریوم، قصد دارد شکاف میان اکوسیستم های Move و EVM را پر کند. موومنت به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا dApps های امن، کارآمد و قابل همکاری راه اندازی کنند و فناوری های مبتنی بر Move را در فضای وب ۳ گسترش دهد. توکن MOVE نقش کلیدی در اکوسیستم و حاکمیت این شبکه دارد.

تأثیر به روزرسانی های اتریوم (مانند ارتقای دنکان و اتریوم ۲.۰) بر آینده پروتکل های لایه دوم

آینده لایه دوم ها پیوندی ناگسستنی با تکامل خود اتریوم دارد. به روزرسانی های مهم در نقشه راه اتریوم، نه تنها چالش های لایه یک را برطرف می کنند، بلکه فرصت های جدیدی را برای لایه دوم ها نیز به وجود می آورند. درک این هم افزایی، برای هر کسی که به آینده اتریوم و اکوسیستم آن علاقه مند است، ضروری است.

ارتقای دنکان (Dencun) و EIP-4844 (Proto-Danksharding)

یکی از مهم ترین به روزرسانی های اخیر اتریوم، ارتقای دنکان (Dencun) بود که در مارس ۲۰۲۴ پیاده سازی شد. قلب این به روزرسانی، EIP-4844 یا Proto-Danksharding نام داشت که تغییرات بنیادینی در نحوه ذخیره سازی داده ها در اتریوم ایجاد کرد. Proto-Danksharding، با معرفی بلاب (Blob) یا قطعات داده، فضای ذخیره سازی ارزان تری را برای رول آپ های لایه دوم فراهم آورد. این نوآوری به طور مستقیم بر کاهش چشمگیر کارمزد تراکنش ها در شبکه های لایه دوم تأثیر گذاشت.

پیش از این، رول آپ ها برای ذخیره داده های خود مجبور بودند از فضای پرهزینه

CALLDATA

اتریوم استفاده کنند. با بلاب ها، این هزینه به شدت کاهش یافت و در نتیجه، هزینه های نهایی برای کاربران لایه دوم به طرز چشمگیری پایین آمد. این اتفاق، لایه دوم ها را به گزینه ای بسیار جذاب تر برای توسعه دهندگان و کاربران تبدیل کرده و مسیر را برای رشد بیشتر و پذیرش گسترده تر آن ها هموار می سازد.

چشم انداز اتریوم ۲.۰ (Serenity) و شاردینگ (Sharding)

در کنار دنکان، چشم انداز اتریوم ۲.۰ (که اکنون به آن Serenity گفته می شود) و پیاده سازی کامل شاردینگ (Sharding)، همواره موضوع بحث و تبادل نظر بوده است. شاردینگ، با تقسیم شبکه اتریوم به شاردهای کوچکتر و موازی، قصد دارد توان عملیاتی لایه یک را به طور قابل توجهی افزایش دهد. این سوال مطرح می شود که آیا با این پیشرفت ها، لایه دوم ها منسوخ خواهند شد؟ پاسخ قاطعانه خیر است.

شاردینگ و لایه دوم ها نه تنها رقیب نیستند، بلکه یکدیگر را تکمیل می کنند. شاردینگ لایه یک را برای پذیرش و نهایی کردن اثبات های رول آپ ها کارآمدتر می سازد. به عبارت دیگر، شاردینگ، ظرفیت جاده اصلی را به شدت بالا می برد، اما نیاز به مسیرهای فرعی همچنان پابرجا خواهد بود. با افزایش تقاضا برای فضای بلاکچین و ظهور کاربردهای جدید، حتی با شاردینگ نیز ممکن است لایه یک اتریوم دچار ازدحام شود. لایه دوم ها اینجا هستند تا این بار را تقسیم کرده و به اتریوم اجازه دهند تا به پلتفرمی جهانی با ظرفیت نامحدود تبدیل شود. آن ها با هم، اکوسیستمی مقیاس پذیر و پایدار را برای آینده می سازند.

نکات مهم برای سرمایه گذاری و انتخاب پروژه لایه دوم اتریوم

درک عمیق فناوری لایه دوم، اولین قدم برای ورود به این دنیای هیجان انگیز است. اما برای سرمایه گذاران، انتخاب پروژه مناسب می تواند چالش برانگیز باشد. بازار ارزهای دیجیتال پر از نوسان است و تصمیم گیری آگاهانه نیازمند تحقیق و تحلیل دقیق است. در اینجا به برخی از معیارهای کلیدی که باید هنگام انتخاب یک پروژه لایه دوم اتریوم در نظر بگیرید، اشاره می شود:

معیارهای کلیدی برای انتخاب

پیش از هرگونه سرمایه گذاری، انجام تحقیق و بررسی کامل خودتان (DYOR – Do Your Own Research) از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مسیر، توجه به معیارهای زیر می تواند راهگشا باشد:

• تکنولوژی زیربنایی: هر پروژه لایه دوم از تکنولوژی خاصی (Optimistic Rollup, ZK-Rollup, Validium و غیره) استفاده می کند. درک تفاوت ها، مزایا و معایب هر کدام برای ارزیابی پتانسیل پروژه حیاتی است. به عنوان مثال، ZK-Rollups امنیت بالاتری دارند اما پیچیدگی فنی بیشتری دارند، در حالی که Optimistic Rollups ممکن است تأخیر بیشتری در برداشت داشته باشند.
• تیم توسعه دهنده: بررسی سابقه، تجربه و اعتبار تیم پشت پروژه، از عوامل مهم موفقیت محسوب می شود. تیمی با تجربه و تخصص کافی می تواند پروژه را در مسیر درست هدایت کند.
• اکوسیستم و پذیرش: رشد و پویایی اکوسیستم یک پروژه (تعداد dApps، کاربران فعال، حجم معاملات) نشان دهنده پذیرش آن در بازار است. پروژه هایی با اکوسیستم قوی و رو به رشد، پتانسیل بیشتری برای موفقیت دارند.
• کاربردهای واقعی: آیا پروژه یک مشکل واقعی را حل می کند؟ آیا کاربرد عملی و تقاضای واقعی برای آن وجود دارد؟ پروژه هایی که راهکارهای نوآورانه برای مشکلات موجود ارائه می دهند، ارزشمندتر هستند.
• نقشه راه (Roadmap): یک نقشه راه شفاف و قابل اجرا نشان دهنده چشم انداز و برنامه های آتی پروژه است. بررسی پیشرفت ها و تعهد تیم به نقشه راه، اطمینان بخش است.
• امنیت: مکانیزم های امنیتی پروژه را بررسی کنید. آیا امنیت آن به اندازه کافی قوی است؟ آیا قراردادهای هوشمند آن مورد بازبینی قرار گرفته اند؟ به یاد داشته باشید که امنیت لایه دوم ها در نهایت به لایه یک اتریوم وابسته است.

همواره به یاد داشته باشید که بازار کریپتو پر از نوسان و ریسک است. سرمایه گذاری تنها با پول مازاد و پس از تحقیقات کافی انجام شود. به تنوع بخشی سبد دارایی و عدم تمرکز بر یک پروژه خاص نیز توجه ویژه ای داشته باشید.

جمع بندی: افق روشن لایه دوم ها و آینده اتریوم

سفر اتریوم از آغاز تا امروز، پر از چالش ها و نوآوری ها بوده است. در این مسیر، راه حل های لایه دوم نه تنها به عنوان یک مکمل، بلکه به عنوان جزء جدایی ناپذیری از اکوسیستم اتریوم ظاهر شده اند. آن ها نقش حیاتی در رفع محدودیت های مقیاس پذیری، کاهش هزینه ها و افزایش سرعت تراکنش ها ایفا می کنند و اتریوم را به پلتفرمی قابل دسترس تر و کارآمدتر برای میلیون ها نفر در سراسر جهان تبدیل می کنند.

با هر به روزرسانی اتریوم، مانند ارتقای دنکان، همکاری بین لایه یک و لایه دوم تقویت شده و این دو با هم، آینده ای روشن تر را برای بلاکچین ترسیم می کنند. لایه دوم ها به اتریوم اجازه می دهند تا به اهداف بلندپروازانه خود برای تبدیل شدن به یک کامپیوتر جهانی دست یابد، بدون اینکه از اصول بنیادین خود یعنی امنیت و تمرکززدایی فاصله بگیرد. چشم انداز رشد و نوآوری مداوم در فضای لایه دوم، نشان دهنده یک دوره تحول آفرین در فناوری بلاکچین است. برای هر فعال در بازار کریپتو، درک عمیق این فناوری ها، نه تنها یک مزیت، بلکه یک ضرورت برای همگام شدن با آینده مالی غیرمتمرکز است.