شکایت برای گرفتن سهم الارث

مواجهه با عدم همکاری وراث دیگر در تقسیم ارث، می تواند به یکی از دشوارترین و چالش برانگیزترین مراحل پس از فوت یک عزیز تبدیل شود. در چنین شرایطی که گفت وگو و توافق نتیجه ای نمی دهد، راه حل های قانونی مانند شکایت برای گرفتن سهم الارث، مسیر روشنی برای احقاق حق هر وارث محسوب می شود. این راهنمای جامع برای کسانی نوشته شده است که به دنبال احقاق حق خود از طریق دادگاه هستند و می خواهند با آگاهی کامل، قدم در این مسیر قانونی بگذارند.

سفر مطالبه سهم الارث در صورت عدم همکاری سایر وراث، اغلب با احساسات پیچیده ای از ناامیدی، خشم و سردرگمی همراه است. این روند می تواند فرسایشی به نظر برسد، اما با درک دقیق مراحل، جمع آوری مدارک لازم و شناخت چالش های احتمالی، هر فرد می تواند با قاطعیت و اعتماد به نفس بیشتری برای دریافت سهم قانونی خود اقدام کند. این مقاله سعی دارد تا نوری بر این راه پر پیچ و خم بتاباند و با ارائه اطلاعات حقوقی مستند و کاربردی، به شما کمک کند تا با دیدی باز و آمادگی کامل، این مسیر را طی کنید و به حق قانونی خود برسید.

درک چالش: چرا گاهی باید برای سهم الارث به دادگاه شکایت کرد؟

فوت هر فرد، علاوه بر بار عاطفی سنگین، مسائل حقوقی و مالی متعددی را نیز به دنبال دارد. یکی از مهم ترین این مسائل، تقسیم اموال و دارایی های متوفی، که در اصطلاح حقوقی ترکه نامیده می شود، بین وراث است. اگرچه در حالت ایده آل، این تقسیم باید با تفاهم و همکاری تمامی وراث صورت پذیرد، اما گاهی اوقات، پیچیدگی روابط خانوادگی، مسائل مالی یا حتی عدم آگاهی از قوانین، سبب می شود تا این فرآیند به بن بست بخورد و نیاز به دخالت مراجع قضایی پیدا شود.

ارث و سهم الارث چیست؟ سفری به دنیای حقوقی متوفی و ورثه

ارث به تمام اموال، دارایی ها، حقوق و بدهی هایی اطلاق می شود که از شخص متوفی به جا می ماند و پس از فوت او، به ورثه اش منتقل می گردد. هر یک از ورثه، بر اساس قوانین ارث در دین اسلام و قانون مدنی ایران، سهم مشخصی از این ترکه را به خود اختصاص می دهند که به آن سهم الارث گفته می شود. طبقات وراث، شامل سه دسته اصلی هستند که به ترتیب اولویت، سهم الارث را دریافت می کنند. طبقه اول شامل پدر، مادر، فرزند و نوه (در صورت نبود فرزند) است. اگر ورثه ای در طبقه اول وجود نداشته باشد، ارث به طبقه دوم (اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آن ها) و سپس به طبقه سوم (عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن ها) می رسد. همسر متوفی نیز در کنار هر یک از این طبقات، سهم قانونی خود را دارد.

موانع رایج در مسیر تقسیم ارث: بن بست هایی که به شکایت می انجامند

مسیر تقسیم ارث، علی رغم صراحت قوانین، گاهی با موانعی روبرو می شود که جز با اقدام قانونی، راه حلی ندارند. این موانع، عموماً از عدم همکاری یا توافق یکی یا چند نفر از وراث نشأت می گیرد:

• عدم توافق بر سر نحوه تقسیم یا میزان سهم: گاهی وراث بر سر اینکه کدام بخش از اموال به چه کسی برسد یا حتی بر سر ارزش گذاری اموال با یکدیگر اختلاف نظر دارند.
• عدم همکاری یکی از وراث: ممکن است یکی از وراث از ارائه مدارک شناسایی، امضای تقسیم نامه، حضور در جلسات یا هرگونه اقدام لازم برای پیشبرد فرآیند سر باز زند.
• تصرف عدوانی ملک یا اموال ورثه ای: یکی از شایع ترین مشکلات، تصرف کل یا بخشی از ملک ورثه ای توسط یکی از وراث بدون اجازه یا رضایت سایرین است. این وارث ممکن است خود در ملک سکونت کند یا آن را به اجاره دهد و از پرداخت سهم اجاره به دیگران خودداری کند.
• عدم دسترسی به یکی از وراث: گاهی یکی از وراث در خارج از کشور اقامت دارد یا محل زندگی اش نامعلوم است که این امر پیگیری قانونی را دشوار می کند.
• اصرار یک وارث بر عدم فروش اموال: به خصوص در مورد اموال غیرقابل تقسیم مانند یک واحد آپارتمان یا یک زمین کوچک، ممکن است یکی از وراث اصرار بر عدم فروش داشته باشد و راه را بر تقسیم عینی ببندد.
• فوت یکی از وراث در میانه فرآیند: اگر یکی از وراث پس از متوفی اصلی و قبل از تقسیم ترکه فوت کند، ورثه او نیز وارد این فرآیند می شوند که می تواند به پیچیدگی های بیشتری منجر شود.

تقسیم ترکه توافقی یا قضایی؟ انتخابی اجباری برای احقاق حق

بهترین و کم هزینه ترین راه برای تقسیم ارث، توافق تمامی وراث و تنظیم یک تقسیم نامه توافقی است. در این حالت، وراث با رضایت و تفاهم یکدیگر، سهم هر فرد را مشخص کرده و با امضای اسناد مربوطه، به این اختلافات پایان می دهند. اما زمانی که این توافق حاصل نمی شود، راهی جز رجوع به مراجع قضایی و طرح دادخواست تقسیم ترکه قضایی باقی نمی ماند. در این مسیر، دادگاه با بررسی مدارک و شواهد و در صورت لزوم با کمک کارشناسان رسمی دادگستری، اقدام به تقسیم یا دستور فروش اموال می کند و سهم هر یک از وراث را به آن ها می رساند. این شکایت برای گرفتن سهم الارث در واقع همان فرآیند تقسیم ترکه قضایی است.

زمانی که توافق بر سر تقسیم ارث به بن بست می رسد و یکی از وراث از همکاری سرباز می زند، رجوع به دادگاه و طرح دعوای تقسیم ترکه، تنها راه قانونی برای احقاق حق و مطالبه سهم الارث است.

پیش نیازهای حیاتی: آماده سازی برای مسیر شکایت سهم الارث

پیش از آنکه بتوانید قدم در راه طرح شکایت برای گرفتن سهم الارث بگذارید، مراحلی بنیادین و ضروری وجود دارد که باید آن ها را پشت سر بگذارید. این پیش نیازها، پایه و اساس هر اقدام حقوقی بعدی شما را تشکیل می دهند و بدون آن ها، پرونده شما با مشکل مواجه خواهد شد.

گواهی انحصار وراثت: اولین قدم در مسیر مطالبه سهم الارث

تصور کنید که می خواهید سندی را امضا کنید، اما نمی دانید امضا کنندگان واقعی چه کسانی هستند. گواهی انحصار وراثت دقیقاً همین نقش را دارد؛ این گواهی سندی رسمی و قانونی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و نام تمامی وراث قانونی متوفی، نسبت آن ها با متوفی و سهم الارث هر یک را به طور دقیق مشخص می کند. بدون این گواهی، هیچ بانک، اداره ثبت، یا نهاد دیگری، انتقال یا تقسیم اموال متوفی را به رسمیت نمی شناسد. این گواهی، کلید هرگونه اقدام قانونی در خصوص ترکه است.

مدارک لازم برای درخواست گواهی انحصار وراثت عبارتند از:

• گواهی فوت متوفی.
• شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمامی وراث.
• عقدنامه یا رونوشت آن برای همسر متوفی.
• استشهادیه محضری (در برخی موارد، برای تایید وراث).
• لیست اموال متوفی (به ویژه برای گواهی انحصار وراثت نامحدود).

این گواهی در دو نوع محدود (برای ترکه تا ارزش ۵۰ میلیون تومان) و نامحدود صادر می شود و مرجع رسیدگی به آن، شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی است.

مالیات بر ارث: تعهدی که راه را هموار می کند

پس از اخذ گواهی انحصار وراثت، گام بعدی پرداخت مالیات بر ارث است. این مالیات، بر اساس ارزش اموال و دارایی هایی که از متوفی به وراث می رسد، محاسبه می شود. اگرچه ممکن است این مرحله کمی زمان بر به نظر برسد، اما پرداخت آن برای نقل و انتقال رسمی اموال و دریافت سهم الارث، ضروری است. عدم پرداخت به موقع مالیات بر ارث می تواند منجر به تعلق جریمه هایی به وراث شود. با این حال، در حال حاضر، پرداخت مالیات بر ارث پیش نیاز تشکیل پرونده تقسیم ترکه در دادگاه نیست و می تواند در مراحل بعدی و قبل از انتقال قطعی اموال انجام شود، اما برای بسیاری از اقدامات اجرایی ضروری است.

تلاش برای توافق و ثبت مستندات: امید به حل مسالمت آمیز و شواهد لازم

حتی زمانی که به نظر می رسد راهی جز شکایت نیست، همچنان توصیه می شود که برای حل مسالمت آمیز تلاش کنید. مذاکره و رسیدن به توافق نه تنها زمان و هزینه های دادرسی را کاهش می دهد، بلکه می تواند روابط خانوادگی را نیز حفظ کند. اگر این تلاش ها بی نتیجه ماند، مستندسازی عدم همکاری وراث اهمیت پیدا می کند. این مستندات می تواند شامل نامه نگاری های رسمی، صورت جلسات بی نتیجه، یا حتی شهادت شهود باشد که نشان دهنده تلاش شما برای توافق و خودداری سایر وراث از همکاری است. این اسناد می توانند در مراحل دادرسی به عنوان دلیل و مدرک ارائه شوند و به قاضی در درک صحیح وضعیت کمک کنند. تنظیم یک صلح نامه یا تقسیم نامه توافقی به صورت رسمی، بهترین راه برای پیشگیری از دعاوی آینده است، اما اگر توافقی حاصل نشد، مستندسازی عدم آن بسیار مهم است.

گام به گام در دادگاه: مسیر قانونی شکایت برای دریافت سهم الارث

زمانی که تمام تلاش ها برای توافق بی ثمر ماند و شما تصمیم به مطالبه سهم الارث خود از طریق قانون گرفتید، باید گام های مشخصی را در سیستم قضایی طی کنید. این مراحل، هرچند ممکن است پیچیده به نظر برسند، اما با آگاهی و راهنمایی صحیح، قابل مدیریت هستند.

انتخاب دادگاه صالح: یافتن پناهگاه قانونی برای سهم الارث

اولین گام عملی در مسیر شکایت برای گرفتن سهم الارث، شناسایی دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به پرونده شما را دارد. دعاوی مربوط به ارث و ترکه، عموماً در دادگاه حقوقی (عمومی) مطرح می شوند. دادگاه صالح برای رسیدگی به این دعاوی، دادگاه محل آخرین اقامتگاه متوفی است. اگر متوفی در ایران اقامتگاه مشخصی نداشته باشد، دادگاه محل وقوع اموال غیرمنقول (مانند ملک یا زمین) صالح خواهد بود. این نکته بسیار حیاتی است، زیرا طرح دعوا در دادگاه نامناسب، منجر به اطاله دادرسی یا رد دعوا می شود.

تنظیم و ثبت دادخواست: بیان خواسته از منظر قانون

قلب هر دعوای حقوقی، دادخواست آن است. دادخواست سندی است که شما به موجب آن، خواسته خود را از دادگاه مطرح می کنید. بسته به نوع سهم الارث و مشکل پیش آمده، عنوان دادخواست می تواند متفاوت باشد:

• دادخواست تقسیم ترکه: زمانی که اموال متوفی قابلیت تقسیم عینی را دارند و شما می خواهید سهم خود را به صورت فیزیکی از ترکه جدا کنید.
• دادخواست فروش مال مشاع: وقتی اموال ورثه ای (مانند یک آپارتمان) به صورت مشاع و غیرقابل تقسیم عینی هستند و برای دریافت سهم خود، نیاز به فروش کل مال دارید.
• دادخواست خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف: اگر یکی از وراث بدون اجازه سایرین، ملک ورثه ای را در تصرف خود دارد و شما خواهان خروج او از ملک و دریافت اجاره بهای زمان تصرف هستید.

در دادخواست باید مشخصات کامل خواهان (شما)، خواندگان (سایر وراث) و به طور دقیق، خواسته (آنچه از دادگاه می خواهید) قید شود. شرح کامل ماجرا و دلایل حقوقی که به آن استناد می کنید نیز بخش مهمی از دادخواست است که باید با دقت و وضوح نوشته شود.

مدارک لازم: گواهینامه هایی برای اثبات حق

برای اینکه دادگاه بتواند به خواسته شما رسیدگی کند، نیاز به مدارکی دارد که ادعای شما را اثبات کند. تمامی مدارک باید به صورت کپی برابر اصل پیوست دادخواست شوند:

• کپی برابر اصل گواهی انحصار وراثت: همان کلید اصلی که پیشتر به آن اشاره شد.
• کپی برابر اصل سند مالکیت اموال متوفی: اگر ملک یا اموال ثبت شده دیگری وجود دارد.
• کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی: هم خواهان و هم خواندگان (در صورت دسترسی).
• در صورت نیاز: استعلامات بانکی، ثبتی، یا گزارش کارشناسی (که ممکن است در مراحل بعدی پرونده توسط دادگاه درخواست شود).
• در صورت وجود: هرگونه صلح نامه، تقسیم نامه یا سند توافقی قبلی که اکنون مورد اختلاف است.

ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه ها: شروع رسمی پرونده

پس از آماده سازی دادخواست و مدارک، باید آن را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. این دفاتر، نقش واسطه بین مردم و دادگاه را دارند. در زمان ثبت دادخواست، باید هزینه های دادرسی را نیز پرداخت کنید که این هزینه ها بر اساس ارزش خواسته (مثلاً ارزش مال الاررثی که مطالبه می کنید) تعیین می شود. پس از ثبت، دادخواست شما به دادگاه صالح ارسال شده و پرونده قضایی شما رسماً آغاز می شود.

پیگیری پرونده، جلسات دادگاه و دفاع: گام های حیاتی در فرآیند مطالبه سهم الارث

بعد از ثبت دادخواست، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه ارجاع داده می شود و جلسات رسیدگی تعیین می گردد. حضور فعال و به موقع شما یا وکیلتان در تمامی جلسات دادگاه بسیار اهمیت دارد. در طول دادرسی، ممکن است نیاز به کارشناس رسمی دادگستری باشد. به ویژه در دعاوی تقسیم ترکه یا فروش مال مشاع، کارشناس وظیفه ارزیابی اموال، تعیین قابلیت تقسیم عینی، یا پیشنهاد نحوه تقسیم را بر عهده دارد. نظرات کارشناسی معمولاً نقش تعیین کننده ای در رای قاضی ایفا می کنند. شما حق دارید به نظریه کارشناسی اعتراض کنید و خواستار ارجاع به هیئت کارشناسی شوید.

صدور رای و اجرای حکم: پایان یک چالش و رسیدن به حق

پس از بررسی کامل شواهد، مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، دادگاه اقدام به صدور رای می کند. این رای می تواند شامل حکم بر تقسیم عینی ترکه، حکم بر فروش مال مشاع از طریق مزایده، یا حکم بر خلع ید و مطالبه اجرت المثل باشد. پس از قطعیت رای (که ممکن است شامل مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی نیز باشد)، نوبت به اجرای حکم می رسد. در مورد فروش مال مشاع، اموال از طریق مزایده به فروش رسیده و وجوه حاصله بین وراث تقسیم می شود. اگر یکی از وراث غایب باشد یا در طول فرآیند فوت کرده باشد، سهم الارث او به صندوق دادگستری واریز و تا زمان مراجعه یا تعیین وراث جدید او، محفوظ می ماند. این فرآیند اجرای حکم، آخرین مرحله در مسیر مطالبه سهم الارث است و به شما اطمینان می دهد که حق قانونی تان به دستتان خواهد رسید.

انواع دعاوی و جزئیات حقوقی: پیچیدگی های شکایت برای سهم الارث

شکایت برای گرفتن سهم الارث، یک عنوان کلی است که می تواند شامل دعاوی مختلفی شود. هر یک از این دعاوی، شرایط و رویه های حقوقی خاص خود را دارند که شناخت آن ها برای احقاق کامل حق، ضروری است.

۱. دادخواست تقسیم ترکه: وقتی مال قابلیت تقسیم عینی دارد

این دادخواست زمانی مطرح می شود که اموال متوفی به گونه ای باشند که بتوان آن ها را به صورت عینی و فیزیکی بین وراث تقسیم کرد؛ مثلاً چندین قطعه زمین یا چند واحد مسکونی مستقل. در این دعوا، دادگاه پس از بررسی و در صورت لزوم با استفاده از کارشناس رسمی دادگستری، طرحی برای تقسیم عینی ارائه می دهد. کارشناس رسمی بر اساس ارزش، موقعیت و سهم هر وارث، پیشنهاد تقسیم را مطرح می کند. اگر تقسیم عینی بدون ضرر و زیان برای وراث ممکن باشد، دادگاه حکم به تقسیم صادر می کند. هدف این دعوا، خاتمه دادن به حالت اشاعه (مشاع بودن) و تعیین سهم مشخص و جداگانه برای هر وارث است.

۲. دادخواست فروش مال مشاع: راه حل برای اموال غیرقابل تقسیم

بسیاری از اوقات، اموال ورثه ای به گونه ای هستند که تقسیم عینی آن ها عملاً غیرممکن است یا موجب ضرر و زیان فاحش می شود؛ نمونه بارز آن یک واحد آپارتمان یا یک قطعه زمین کوچک. در چنین شرایطی، اگر وراث به توافق نرسند، تنها راه حل قانونی، دادخواست فروش مال مشاع است. دادگاه در این دعوا، پس از احراز غیرقابل تقسیم بودن مال (معمولاً با نظر کارشناس)، دستور فروش آن را از طریق مزایده صادر می کند. نکته مهم این است که در این مزایده، کل مال به فروش می رسد، نه فقط سهم وارث شاکی. اگر یکی از وراث خواهان حفظ مال باشد، باید در مزایده شرکت کرده و کل مال را خریداری کند، سپس سهم خود را از مبلغ فروش مسترد کند. وجوه حاصل از فروش پس از کسر هزینه ها، بر اساس سهم الارث قانونی بین وراث تقسیم می شود.

۳. خلع ید و اجرت المثل ایام تصرف: احقاق حق در برابر تصرف عدوانی

یکی از درگیری های رایج میان وراث، تصرف عدوانی ملک ورثه ای توسط یکی از آن هاست. این وارث ممکن است بدون اجازه سایرین در ملک سکونت کند، آن را اجاره دهد یا حتی در آن ساخت و ساز انجام دهد. در چنین حالتی، سایر وراث می توانند دادخواست خلع ید را مطرح کنند تا متصرف از ملک خارج شود. علاوه بر خلع ید، آن ها می توانند مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را نیز مطرح نمایند. اجرت المثل، در واقع اجاره بهایی است که متصرف می بایست برای مدتی که ملک را در تصرف غیرقانونی داشته، به سایر وراث پرداخت کند. میزان اجرت المثل توسط کارشناس رسمی دادگستری و بر اساس قیمت روز اجاره آن ملک تعیین می شود.

۴. دعوای ابطال تقسیم نامه یا صلح نامه: برهم زدن توافقات ناعادلانه

گاهی ممکن است ورثه قبلاً تقسیم نامه یا صلح نامه ای را امضا کرده باشند، اما بعداً یکی از آن ها متوجه شود که این توافق ناعادلانه بوده یا تحت شرایطی خاص (مانند اکراه، اشتباه فاحش، صوری بودن، یا عدم اهلیت یکی از طرفین) صورت گرفته است. در این صورت، امکان طرح دعوای ابطال تقسیم نامه یا صلح نامه وجود دارد. برای موفقیت در این دعوا، باید دلایل حقوقی محکمی ارائه شود که نشان دهنده بطلان یا فسخ قانونی آن توافق قبلی باشد. این دعوا پیچیده است و نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارد.

۵. حق شفعه: اولویتی خاص در فروش سهم الارث

حق شفعه یک حق خاص و استثنایی است که در قانون مدنی برای شریک در مال غیرمنقول مشاع (مانند زمین یا خانه) پیش بینی شده است. اگر مال غیرمنقول تنها بین دو نفر مشاع باشد و یکی از شرکا سهم خود را به شخص ثالثی بفروشد، شریک دیگر حق دارد تا با پرداخت همان مبلغی که خریدار به فروشنده پرداخته است، سهم فروخته شده را از خریدار تملک کند و به این ترتیب مالک کل مال شود. این حق، تنها در شرایط بسیار خاص (مال غیرمنقول، دو شریک، بیع سهم) قابلیت اعمال دارد و باید بلافاصله پس از اطلاع از معامله، از آن استفاده شود.

چالش ها، نکات کلیدی و نقش وکیل: همراهی در مسیر مطالبه سهم الارث

ورود به دنیای دعاوی حقوقی ارث، می تواند مسیری پر از ناهمواری ها و چالش های پیش بینی نشده باشد. درک این چالش ها و شناخت راهکارهای مواجهه با آن ها، بخش مهمی از آمادگی برای مطالبه سهم الارث است. اینجاست که نقش یک وکیل متخصص، پررنگ تر از همیشه خود را نشان می دهد.

مدت زمان و هزینه ها: واقعیت های مسیر حقوقی سهم الارث

یکی از مهم ترین سوالاتی که ذهن وراث را درگیر می کند، مدت زمان و هزینه های مربوط به شکایت برای گرفتن سهم الارث است. متاسفانه، نمی توان زمان مشخص و دقیقی برای به نتیجه رسیدن یک پرونده ارث تعیین کرد. این فرآیند می تواند بسته به عوامل متعددی از جمله:

• تعداد وراث و میزان همکاری یا عدم همکاری آن ها.
• حجم و نوع اموال (منقول یا غیرمنقول، قابل تقسیم یا غیرقابل تقسیم).
• پیچیدگی دعوا (مثلاً ابطال اسناد قبلی، یا وجود وصیت نامه).
• احتمال اعتراض به رای و طی مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی.

بین شش ماه تا چندین سال به طول بیانجامد.
هزینه های این مسیر نیز شامل موارد زیر است:

• هزینه های دادرسی: که بر اساس ارزش خواسته محاسبه می شود و در زمان ثبت دادخواست پرداخت می گردد.
• هزینه های کارشناسی: اگر نیاز به ارزیابی اموال یا نظر کارشناسی باشد، این هزینه ها بر عهده خواهان است.
• حق الوکاله وکیل: در صورت استخدام وکیل، این هزینه نیز به صورت توافقی (ثابت یا درصدی از ارزش ترکه) پرداخت می شود.

پیش بینی دقیق این هزینه ها دشوار است، اما با مشاوره وکیل می توانید برآوردی از هزینه های احتمالی داشته باشید.

نقش حیاتی وکیل متخصص ارث: راهنمای مطمئن در پیچ و خم های قانون

با توجه به پیچیدگی های قوانین ارث و رویه های قضایی، استخدام وکیل متخصص ارث می تواند به شما کمک شایانی کند. یک وکیل مجرب در زمینه ارث، نه تنها از دانش حقوقی عمیق برخوردار است، بلکه با رویه های عملی دادگاه ها نیز آشنایی کامل دارد. مزایای حضور وکیل عبارتند از:

• سرعت و دقت: وکیل می تواند پرونده را با سرعت و دقت بیشتری پیش ببرد و از اشتباهات حقوقی جلوگیری کند.
• کاهش استرس: شما را از دغدغه های پیگیری پرونده، حضور در جلسات دادگاه و مواجهه با وراث دیگر رها می سازد.
• آشنایی با رویه ها: وکیل می داند چگونه از حقوق شما دفاع کند و بهترین راهکارها را در هر مرحله ارائه دهد.
• قابلیت اقدام بدون حضور تمامی وراث: وکیل می تواند حتی در صورت عدم همکاری یا عدم حضور برخی وراث، اقدامات لازم را انجام دهد.

در انتخاب وکیل، سابقه، تخصص در دعاوی ارث و شفافیت در بیان هزینه ها را مد نظر قرار دهید.

سناریوهای خاص: مواجهه با وراث غایب، فوت و فروش سهم الارث

در مسیر شکایت برای گرفتن سهم الارث، ممکن است با موقعیت های خاصی روبرو شوید که نیازمند راهکارهای حقوقی ویژه ای هستند:

• وضعیت وارث غایب یا مقیم خارج از کشور: اگر یکی از وراث غایب مفقودالاثر باشد یا در خارج از کشور اقامت داشته و دسترسی به او ممکن نباشد، ابلاغ اوراق قضایی به او از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار انجام می شود. سهم این وارث نیز در نهایت به صندوق دادگستری واریز و محفوظ می ماند تا زمانی که او یا وکیل قانونی اش مراجعه کند.
• فوت یکی از وراث در طول فرآیند: اگر یکی از وراث متوفی اصلی، در میانه فرآیند تقسیم ترکه فوت کند، ورثه او نیز وارد پرونده می شوند و باید به عنوان خوانده یا خواهان جدید به پرونده اضافه شوند.
• فروش سهم الارث توسط یک وارث بدون اجازه دیگران: هر وارث می تواند سهم مشاع خود را بفروشد. این معامله از نظر حقوقی صحیح است. اما مهم است که بدانید تصرف مادی و فیزیکی در ملک مشاع، بدون اجازه و رضایت تمامی شرکا ممنوع است. یعنی فروشنده سهم مشاع، نمی تواند به خریدار اجازه تصرف فیزیکی در ملک را بدهد مگر اینکه قبلاً تقسیم صورت گرفته باشد. اگر یکی از وراث بخواهد سهم خود را بفروشد و سایرین همکاری نمی کنند، می تواند دادخواست فروش سهم الارث مشاع را از دادگاه مطالبه کند و پس از فروش کل ملک در مزایده، سهم خود را از آن دریافت نماید.

مدت زمان و هزینه های مربوط به شکایت برای سهم الارث، یکی از واقعیت های مهم این مسیر است که با توجه به پیچیدگی پرونده، نوع اموال و تعداد وراث، می تواند متغیر باشد. هر وارث با درک این واقعیت ها و کمک گرفتن از وکیل متخصص ارث، می تواند با اطمینان بیشتری برای احقاق حق خود اقدام کند و به سهم قانونی اش دست یابد.

سوالات متداول

آیا می توان بدون انحصار وراثت برای گرفتن سهم الارث شکایت کرد؟

خیر، گواهی انحصار وراثت پیش نیاز قانونی و اساسی برای هرگونه اقدام حقوقی مربوط به ارث است. بدون این گواهی، هیچ دادگاه یا نهادی به دعوای شما رسیدگی نخواهد کرد، چرا که هویت و سهم قانونی وراث مشخص نیست.

اگر یکی از وراث حاضر به فروش مال مشاع نباشد، چکار باید کرد؟

در این حالت، سایر وراث می توانند دادخواست فروش مال مشاع را به دادگاه ارائه دهند. دادگاه پس از کارشناسی و احراز غیرقابل تقسیم بودن مال، دستور فروش از طریق مزایده را صادر خواهد کرد. در این مزایده، کل مال به فروش می رسد و سهم هر وارث از مبلغ حاصله به او پرداخت می شود.

سهم الارث وارث غایب یا متوفی (در طول پروسه) چه می شود؟

سهم الارث این افراد توسط دادگاه در صندوق دادگستری سپرده و تا زمان مراجعه وارث غایب یا تعیین وراث جدید وارث متوفی، محفوظ می ماند. این اقدام برای حفظ حقوق قانونی همه ذینفعان انجام می شود.

چقدر طول می کشد تا سهم الارث را از طریق شکایت بگیرم؟

مدت زمان مشخصی نمی توان تعیین کرد و به عوامل متعددی مانند تعداد وراث، حجم و نوع اموال، پیچیدگی پرونده، و احتمال اعتراض به رای بستگی دارد. اما معمولاً پس از صدور گواهی انحصار وراثت، این فرآیند می تواند بین ۶ ماه تا چندین سال به طول بیانجامد.

هزینه شکایت برای گرفتن سهم الارث چقدر است؟

شامل هزینه های دادرسی (بر اساس ارزش خواسته)، کارشناسی (در صورت لزوم) و حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل) می شود که مبلغ دقیقی برای آن وجود ندارد و متغیر است و باید به صورت موردی بررسی شود.

آیا می توان فقط سهم الارث شاکی را در مزایده خرید؟

خیر، در مزایده ای که دادگاه برای فروش مال مشاع برگزار می کند، کل ملک ورثه ای به فروش می رسد. هر وارثی که قصد حفظ ملک را دارد باید در مزایده شرکت کرده و کل مبلغ را واریز نماید. پس از آن، سهم الارث خودش از مبلغ فروش به او مسترد خواهد شد.