مرور زمان خیانت در امانت چک
مرور زمان خیانت در امانت چیست و شرایط آن کدامند؟
آیا بعد از اتمام مهلت مرور زمان خیانت در امانت امکان دادرسی و شکایت کیفری از خواهان توسط بهترین وکیل در ساری گرفته می شود؟ برای استفاده از قانون مرور زمان خیانت در امانت چه کار باید کرد؟ اگر بخواهیم ساده و سریع مرور زمان خیانت در امانت را توضیح دهیم این گونه می توانیم بیان کنیم که مرور زمان خیانت در امانت بدین معنی است که بعد از گذشت چند سال از وقوع جرم، امکان دادرسی به خواهان داده نمی شود. به بیان ساده تر اگر مهلت مقرر در قانون مرور زمان خیانت در امانت از بین برود بعد از آن خواهان نمی تواند ادعایی داشته باشد. به طور کلی مرور زمان خیانت در امانت بر اساس ماده 105 قانون مجازات اسلامی عمل می کند.
در ماده 105 قانون اساسی اینگونه آمده است که اگر جرمی در مهلت زمان مقرر پیگرد قانونی نداشته باشد و یا خواهانی برای آن وجود نداشته باشد، آن جرم دیگر قابل پیگرد نیست. آن چیزی که در این قانون به آن اشاره شده این است که این جرم باید در دسته جرایم تعزیری باشد.
در واقع در قانون دو نوع مجازات در نظر گرفته شده است. این مجازات عبارتند از تعزیری و حدی. مجازات حدی همان است که فقه و شرع آن را مشخص کرده و غیر قابل تغییر محسوب می شود. مجازات تعزیری نیز همان است که قانونگذار بر اساس کیفیت جرم و چند فاکتور دیگر آن را مشخص نموده است. قانون مرور زمان تنها برای دسته جرایم تعزیری از جمله خیانت در امانت کاربرد دارد. اما سوال اصلی این است که چه مدت زمان برای به عنوان مهلت مرور زمان خیانت در امانت در نظر گرفته شده است؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.
مرور زمان خیانت در امانت و مهلت تعیین شده آن
مرور زمان خیانت در امانت یک ابزار قانونی است که هدف آن تنها تسریع در روند دادرسی است. در واقع قانون دوست ندارد که پرونده ها و دعاوی مختلف از سال های متفاوت وارد جریان دادرسی شود. از این رو برای بسیاری از این جرایم محدوده خاصی مشخص کرده است. حال اگر زیان دیده یا خواهان بعد از این مهلت قانونی بخواهند اقدام به طرح دعوی کنند، دادخواست آن ها قبول نخواهد شد.
در ماده 105 قانون مجازات اسلامی برای هر جرم بر اساس مجازات آن مهلت زمان خاصی مقرر شده است. آن دسته از مجازات هایی که درجه یک محسوب می شود ( مربوط به جرایم سنگین تر ) تا 15 سال مرور زمان در نظر گرفته شده است. یعنی تا 15 سال از تاریخ وقوع جرم و مطلع شدن خواهان امکان طرح دعوی و شکایت برای این جرایم وجود دارد. این مسئله برای کمترین درجه مجازات نیز انقضای 3 ساله در نظر گرفته شده است. فارغ از این بر اساس ماده 106 قانون مجازات اسلامی برای آن دسته از جرایم قابل گذشت – که در قانون لیستی از آن ارائه شده – مهلت مرور زمان یک سال بعد از وقوع جرم یا اطلاع خواهان از وقوع جرم است.
حال با توجه به این دو ماده قانونی می توانیم در خصوص مرور زمان خیانت در امانت اینگونه بیان کنیم با توجه به این خیانت در امانت در لیست جرایم قابل گذشت عنوان نشده است و از طرف دیگر با توجه به مجازات این جرم که حداکثر 3 سال است، این جرم در دسته جرایم درجه 5 قرار می گیرد. بر اساس ماده 105 قانون مجازات اسلامی برای مجازات تعزیری با درجه 5، 7 سال مرور زمان در نظر گرفته شده است.
یعنی مرور زمان خیانت در امانت 7 سال است. بنابراین اگر فرد بعد از 7 سال دست به اقامه دعوی بزند، عملا امکان دادرسی از او گرفته می شود و به نوعی دادخواست این فرد مورد قبول واقع نمی شود. مگر این که ثابت کند که او دیر به وقوع جرم آگاه شده و یا مانعی برای ارائه دادخواست وجود داشته است.
مرور زمان خیانت در امانت و چند نکته حقوقی که باید بدانید.
مرور زمان خیانت در امانت به مدت 7 سال تعیین شده است. بدین معنی که بعد از گذشت هفت سال از وقوع جرم امکان دادرسی و پیگرد آن از بین می رود. اما سوالی که وجود دارد این است که مبدا شروع این زمان چه تاریخی است؟ یعنی برای تعیین این مدت زمان چه تاریخی را به عنوان مبدا قرار می دهند؟ بر اساس قانون، فردای روز وقوع جرم به عنوان مبدا تاریخی مرور زمان در نظر گرفته شده است. به طور مثال اگر جرمی در تاریخ 01/01/1401 انجام شود شروع مهلت مرور زمان از تاریخ 02/01/1401 خواهد بود.
حال اگر خواهان ثابت کند که دیرتر از این تاریخ از وقوع جرم آگاه شده، زمان اطلاع وی را به عنوان مبدا مرور زمان در نظر می گیرند. همچنین اگر مانعی برای طرح شکایت و دعوی وجود داشته باشد، مبدا مرور زمان خیانت در امانت را از تاریخ رفع آن مانع در نظر می گیرند. نکته بعدی این است که اساسا قانون برای محاسبه این تاریخ تمامی ماه ها را 30 روزه در نظر می گیرند.
مرور زمان خیانت در امانت در قانون جدید
مرور زمان خیانت در امانت در قانون جدید کاهش مجازات تعزیری در دسته جرایم قابل گذشت در نظر گرفته شده است. به بیان ساده تر اگر بخواهیم بر اساس قانون مصوب 1399 صحبت کنیم باید بیان کنیم که اساسا مرور زمان خیانت در امانت تنها یک سال بعد از وقوع جرم یا اطلاع از جرم است.
در واقع انقضای 7 ساله مرور زمان خیانت در امانت مربوط به قانون پیش از سال 1399 است. بعد از ورود عنوان جرم خیانت در امانت در لیست جرایم قابل گذشت، اساسا مرور زمان خیانت در امانت به یک سال کاهش پیدا کرده است. حال اگر این قانون در محاکم ایران اجرایی شود می توان انتظار داشت که بعد از یک سال جرم مشمول مرور زمان خیانت در امانت خواهد شد و امکان دادرسی از فرد گرفته می شود. این نکته بسیار مهمی بود که باید به آن توجه می شود. به هر حال وظیفه ما بود که هر دو جنبه از قانون را بیان و بررسی کنیم.
جرم خیانت در امانت چیست؟
زمانی که مالی به کسی سپرده شود و وی از بازگرداندن آن مال به مالک ممانعت کند و یا آن را برای چیزی غیر از آنچه که صاحب مال مشخص کرده است استفاده کند، وقوع خیانت در امانت محقق می‌شود. در اینجا ما با سه رکن اساسی خیانت در امانت روبرو هستیم:
کسی که مال را با توافق و در کمال رضایت به شخص مورد اعتماد خود تحویل می‌دهد.
کسی که مالی به او سپرده شده است تا در زمان مقرر شده به صاحب اصلی پس دهد یا اینکه آن را به مصرف مد نظر مالک برساند.
مالی است که صاحب آن را به فرد امین تحویل می‌دهد تا از آن مراقبت کند.
*لازم به ذکر است که جرم خیانت در امانت هم شامل اموال منقول و هم شامل می‌شود.
انواع مختلف جرم خیانت در امانت
خیانت در امانت ابعاد مختلفی دارد؛ در این قسمت انواع آن را معرفی می‌کنیم.
سوءاستفاده از ضعف نفس مالک
یکی از صورت‌های جرم خیانت در امانت هر کس سوءاستفاده از ضعف نفس اشخاص با استفاده از ضعف نفس شخصی، هوی و هوس او، حوائج شخصی افراد غیر رشید است که فرد به ضرر او نوشته، سندی، اعم از تجاری یا غیرتجاری (برات، سفته، چک، حواله، قبض و مفاصاحساب)، هرگونه نوشته‌ای که موجب التزام وی، برائت ذمه گیرندهٔ سند یا هر شخص دیگری شود را به هر نحو تحصیل نماید که علاوه بر جبران خسارت مالی، به حبس از شش ماه تا دو سال و از یک‌میلیون ریال تا ده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.
*لازم به ذکر است اگر مرتکب، ولایت، وصایت یا قیمومت بر آن شخص داشته باشد، مجازات وی علاوه بر جبران خسارت مالی از سه تا هفت سال حبس خواهد بود.
سوءاستفاده از چک سفید مهر
هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده یا به هر طریق به دست آورده شده، سوءاستفاده نماید که از مصادیق جرم خیانت در امانت محسوب می‌شود، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
خیانت در امانت کارمند دولت در اموال و یا اسناد دولتی
هرکدام از کارمندان و مستخدمین اداره‌جات، سازمان‌ها، مؤسسات، شوراها، شهرداری‌ها و شرکت‌های دولتی یا وابسته به دولت و یا سازمان‌های انقلابی و بنیادهای که تحت اداره و سرپرستی ولی‌فقیه و دیوان محاسبات اداره می‌شوند، وجوه نقدی یا اسناد و اموال متعلق به هرکدام از سازمان‌ها و مؤسسات فوق را بدون قصد تملک مورد سوءاستفاده قرار دهند، متصرف غیرقانونی محسوب می‌شوند. این شخص، علاوه بر اینکه به جبران خسارت وارده محکوم می‌شود باید اجرت‌المثل را پرداخت نماید. همچنین به ۷۴ ضربه شلاق نیز محکوم خواهد شد و چنانچه از این سوءاستفاده منتفع هم شده باشد، علاوه بر این مجازات به جزای نقدی برابر با قیمت منتفع شده محکوم می‌شود.
منبع: