آشنایی اجمالی با اتاق سردخانه و کاربردهای آن
معرفی اتاق سردخانه
اتاق سردخانه محبوب‌ترین گزینه برای ذخیره‌سازی سريع مواد غذایی هستند. برای انتخاب اتاق‌های سردخانه چند انتخاب وجود دارد. در تمامی پروژه‌ها نمی‌توان از یک فریزر با ابعاد یکسان استفاده نمود. هر پروژه دارای نیازها و الزامات خاص مربوط به خود است، بنابراین در هر مورد، نیاز به اتاق سردخانه با مشخصات متفاوتی وجود دارد. در ادامه این مقاله به معرفی تعدادی از اتاق‌های مختلف سردخانه پرداخته می‌شود. سردخانه فضای بسته و محصور شده‌ای است که دما و رطوبت آن به دقت و بصورت مستمر کنترل می‌شود و از آن جهت انجماد و نگهداری مواد مختلفی از جمله محصولات غذایی، گوشت، مرغ و ماهی، لبنیات، میوه و صیفی‌جات و همینطور تجهیزات الکترونیکی، پزشکی، شیمیایی و مواد دارویی استفاده می‌شود.
در ساخت سردخانه و برای جلوگیری از هدررفت انرژی، تمام وجوه اتاقک سردخانه شامل دیوارها، سقف و کف آن می‌بایست عایق شود. نوع و ضخامت عایق تأثیر بسیار مهمی در جلوگیری از اتلاف انرژی و افزایش عمر سیستم برودتی و در نتیجه پیشگیری از فساد و خرابی مواد نگهداری شده دارد.
بسته به ابعاد سردخانه و میزان بارگیری آن و همینطور نوع و مدت زمان نگهداری محصول، ظرفیت برودتی سردخانه و به تبع آن توان کمپرسور، کندانسور و اواپراتور تغییر می‌کند. سردخانه‌ها بر اساس سیکل تبرید تراکمی کار می‌کند و بسته به ظرفیت برودتی مورد نیاز می‌تواند از نوع فریونی، رک و یا آمونیاکی باشد. از سردخانه بالای صفر معمولاً جهت نگهداری میوه و سبزیجات و یا نگهداری کوتاه مدت و توزیع گوشت، مرغ و ماهی استفاده می‌شود.
سردخانه مدولار
اتاق سردخانه مدولار مانند اتاق کملاکی سردخانه به طور معمول در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساخت این اتاق‌ها از پانل‌ها و مواد عایق استفاده می‌شود که برای نگهداری مواد غذایی ایمنی بسیار بالایی دارند. تمیز کردن مواد مورد استفاده در ساخت اتاق سرد خانه مدولار به سادگی انجام می‌پذیرد. اندازه اتاق‌های سرد خانه مدولار برای استفاده تجاری مناسب است. این سردخانه‌ها عمدتا به صورت یک پک مسطح عرضه می‌شوند و نصب آنها بسیار ساده است. طراحی آنها به گونه‌ای است که می‌توانند در هر محدوده دمایی دچار انجماد گردند. این اتاق‌ها را می‌توان برای ذخیره مواد غیرخوراکی استفاده نمود.
اتاق کامبی سردخانه
از این نوع از اتاق‌های سرد خانه دانفوس یک محدوده دمایی جداگانه داخلی دارند. یکی از محدوده‌های دمایی، یک خنک‌کننده با محدوده ۲ تا ۱۲ درجه سانتی‌گراد است. منطقه دیگر دمایی یک فریزر با محدوده دمایی تا ۲۲- درجه سانتی‌گراد است. منطقه اول عمدتا محدوده خنک‌کننده است به طوری که درب اتاق‌های سرد به اتاق گرم‌تر باز می‌گردد. درب دیگری در داخل خنک‌کننده وجود دارد که به فریزر منتهی می‌شود. این نوع اتاق سرد خانه مناسب برای ذخیره انواع محصولات غذایی است که به محدوده‌های مختلف دمایی نیاز دارند.
اتاق سردخانه دو منظوره
این نوع اتاق سردخانه شامل دو قسمت زیر صفری و بالای صفری هستند که توسط دیوار حائل و درب ، از یکدیگر جدا می‌گردند. سیستم برودتی در بخش زیر صفری قرار می‌گیرد و برودت توسط فن و ترموستات به بخش بالای صفری منتقل می‌گردد. این نوع اتاق سرد خانه مناسب جهت رستوران‌ها و کاربری‌هایی است که به هر دو دمای بالای‌صفری و زیرصفری به طور هم‌زمان نیاز دارند.
اتاق سردخانه walk-in-cold
این اتاق همان‌طور که از نام آن استنباط می‌شود امکان حرکت در داخل سردخانه را فراهم می‌سازد. این یخچال می‌تواند مدولار یا ترکیبی باشد. مزیت این نوع اتاق سردخانه این است که ظرفیت ذخیره‌سازی بسیار بالاتری نسبت به خنک‌کننده‌های کوچک فراهم می‌کند. می‌توان به راحتی مقادیر زیادی از مواد غذایی را در داخل این اتاق ذخیره کرد.
خنک کننده صنعتی
این اتاق سردخانه ایده‌آل برای نگهداری مقادیر زیادی از محصولات حجیم مواد غذایی است. در این اتاق نه تنها مردم بلکه وسایل نقلیه مانند کامیون های چنگک‌دار می‌توانند حرکت کنند. این کامیون‌ها می‌توانند وارد اتاق‌های سرد خانه شوند، این موضوع امکان بارگیری و تخلیه موجودی آن را نیز آسان می‌کنند. این اتاق سردخانه مناسب برای استفاده در کارخانجات یخ و سایر صنایع بزرگ می‌باشد.
اتاق سردخانه سفارشی
اتاق‌های سردخانه سفارشی توسط صاحبان کسب و کار ترجیح داده می‌شوند. امکان ساخت اتاق‌های سردخانه سفارشی با تمام ویژگی‌های مورد نیاز و ضروری وجود دارد. می‌توان تمام ویژگی‌های مناسب را در این نوع اتاق سردخانه اضافه نمود. ظرفیت و اندازه نیز می‌تواند براساس نیازهای شخصی مصرف کننده تعیین گردد.
اتاق سردخانه‌ای مورد نظر، باید با شرایط عملیاتی کسب و کار مناسب باشد. فضای موجود در سردخانه باید پیش از انتخاب اندازه اتاق سردخانه بسیار با دقت سنجیده شود. فضای ذخیره سازی مورد نیاز نیز باید در نظر گرفته شود تا اتاق سردخانه بتواند به حداکثر توان خود برسد.
تونل انجماد (FREEZING TUNEL)
به سردخانه ای گفته می‌شود که محصول مورد نظر را در زمان مشخص کامل به انجماد برساند. این سردخانه ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند که هرکدام دارای ویژگی های خاصی هستند. تفاوت زیادی در اینگونه سردخانه‌ها است:
عملیات هایی که برای انجماد بهتر و سلامت بیشتر محصول انجام می‌شود، نوع اواپراتور آنها، هوای ساکن و یا در جریان، طبقه بندی محصولات و تفاوت های بسیار دیگر که در اینگونه فرآیند ها است.
اتاق سردخانه (IQF)
IQF ( individual quick freezing به معنای منجمد کردن سریع محصول به صورت مجزا می‌باشد که اکثرا به صورت متحرک طراحی می‌شود به نحوی که از سمتی روی نوار وارد سردخانه شده و از سمت دیگری پس از انجماد خارج می‌شود.
بیشترین استفاده این مدل از سردخانه ها برای نخود، ذرت، توت فرنگی، تکه های مرغ و سیب زمینی خلال شده اینگونه از محصولات است که نیاز به تفکیک دارند استفاده می‌شود.
IQF نیز خود به تنهایی انواع مختلفی دارد و عمدتا پیش عنوان خط را نیز به کار می‌برند و این پیش عنوان به علت این است که به صورت خطی طراحی می‌شود و دارای طراحی های خاص خود است.
در بین خط های نواری استفاده شده در این سیستم ها خط اسپیرال از محبوبیت خاصی برخوردار است.
انواع سردخانه بر اساس رنج دمایی
سردخانه بالای صفر
از سردخانه بالای صفر جهت نگهداری انواع میوه، سبزی، صیفی، محصولات لبنی و یا نگهداری کوتاه مدت جهت توزیع گوشت، مرغ و ماهی استفاده می‌شود. رنج دمایی معمول در سردخانه بالای صفر بین 0 تا 4 درجه سانتی‌گراد است اما این بازه بسته به نوع مواد نگهداری شده در سردخانه می‌تواند متغیر باشد. به عنوان مثال این بازه در سردخانه دارویی بین 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد است و در سردخانه‌های مخصوص کاربری‌های صنعتی گاهاً تا 15 درجه سانتی‌گراد بالای صفر نیز می‌تواند برسد. سردخانه بالای صفر معمولاً در هایپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های بزرگ عرضه مواد غذایی و همچنین در نزدیکی باغات احداث می‌شوند.
سردخانه زیر صفر
از سردخانه زیر صفر جهت نگهداری مواد غذایی منجمد و یخ زده مانند گوشت، مرغ، ماهی و میگو و همچنین سبزیجات خرد شده و حبوبات پخته شده آماده طبخ که منجمد می‌باشند استفاده می‌شود. رنج دمایی در سردخانه زیر صفری معمولاً بین 0 تا 18- یا 0 تا 20- می‌تواند متغیر باشد. به دلیل دمای پایین سردخانه زیر صفری در هنگام احداث می‌بایست نهایت دقت را در هوابند بودن دیواره‌ها و سقف و همینطور درب آن داشت. از سردخانه زیر صفر برای نگهداری و انبار کردن طولانی مدت مواد غذایی استفاده می‌شود. سردخانه زیر صفر را معمولاً در رستوران‌ها، کترینگ‌ها، فروشگاه‌های مواد پروتئینی و همچنین در نزدیکی کشتارگاه‌ها و مراکز صید ماهی و میگو احداث می‌کنند.
تونل انجماد
از تونل انجماد برای انجماد سریع گوشت بعد از کشتار و ماهی و میگو پس از صید استفاده می‌شود. استفاده از تونل انجماد باعث جلوگیری از رشد باکتری‌ها و میکرو ارگانیسم‌ها در داخل گوشت و ماهی شده و از فساد آنها جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه انجماد سریع باعث تازه ماندن گوشت و ماهی شده و امکان نگهداری آنها را تا زمان طولانی میسر می‌کند. رنج دمایی در داخل تونل انجماد بین 38- تا 40- درجه سانتی‌گراد می‌باشد.