متن درخواست حضانت فرزند: راهنمای جامع تنظیم، مدارک لازم و نمونه دادخواست قابل دانلود

در پیچ و خم های جدایی و طلاق، زمانی که مسیر زندگی مشترک به دو راهی می رسد، یکی از پردغدغه ترین موضوعاتی که ذهن والدین را به خود مشغول می کند، آینده فرزندان است. متن درخواست حضانت فرزند، کلید آغاز مسیری قانونی برای تعیین سرپرستی و تربیت کودک دلبند شماست. این دادخواست نه تنها سندی حقوقی، بلکه فریادی از قلب یک والد است که برای فراهم آوردن بهترین شرایط رشد و بالندگی فرزندش، عزم خود را جزم کرده.

فراق والدین، چه به صورت طلاق، فسخ نکاح یا حتی فوت یکی از طرفین، غالباً پیامدهای عمیقی برای فرزندان به همراه دارد. در این میان، مسئله حضانت نه تنها یک حق، بلکه وظیفه ای سنگین برای والدین است تا مطمئن شوند فرزندشان در محیطی امن و آرام رشد می کند. تصمیم گیری های قضایی در خصوص حضانت، همواره بر پایه «منافع عالیه کودک» استوار است و دادگاه تلاش می کند بهترین شرایط ممکن را برای آینده او فراهم آورد. از همین رو، تنظیم یک درخواست حضانت دقیق، مستدل و حقوقی از اهمیت حیاتی برخوردار است.

آشنایی با مفهوم و انواع حضانت در قانون

مفهوم حضانت، غالباً با ابهامات و سوءتفاهم هایی همراه است، خصوصاً وقتی که با اصطلاحات حقوقی دیگری مانند ولایت قهری یا نفقه اشتباه گرفته می شود. درک دقیق این تفاوت ها، گام نخست در هرگونه اقدام حقوقی مربوط به فرزند است. این بخش به ما کمک می کند تا با این مفاهیم کلیدی آشنا شویم و درک کنیم که قانون ایران چه رویکردی نسبت به نگهداری و تربیت فرزندان دارد.

حضانت چیست؟ تفاوت با ولایت قهری و نفقه

حضانت در حقوق ایران، به معنای حق و تکلیف نگهداری، مواظبت و تربیت فرزند است. این یک وظیفه دو سویه است که هم حق والد بر فرزند و هم تکلیف او نسبت به او را در بر می گیرد. یعنی والد حق دارد فرزندش را نزد خود نگاه دارد و مسئولیت تربیت و مراقبت از او را نیز بر عهده دارد. حضانت دربرگیرنده جنبه های عاطفی، جسمی و تربیتی زندگی کودک است؛ از غذا دادن و لباس پوشاندن تا فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد فکری و اخلاقی.

تفاوت حضانت با ولایت قهری بسیار اساسی است. ولایت قهری که به طور سنتی بر عهده پدر و جد پدری است، شامل اختیارات وسیع تری در امور مالی و تصمیمات مهم زندگی کودک می شود. این تصمیمات شامل اجازه ازدواج، اداره اموال، تصمیم گیری های پزشکی جدی و انتخاب محل تحصیل می شود. در حالی که حضانت به نگهداری روزمره و تربیت محدود می شود، ولایت قهری به مدیریت کلان امور کودک می پردازد. ممکن است حضانت با مادر باشد، اما ولایت قهری همچنان با پدر یا جد پدری باقی بماند.

اما نفقه، یک تکلیف مالی است که پدر (و در صورت فوت پدر، جد پدری) مکلف به پرداخت آن برای تامین نیازهای اساسی فرزند است. این نیازها شامل خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل و درمان می شود. نفقه مستقل از حضانت است، به این معنی که حتی اگر حضانت با مادر باشد، پدر همچنان مسئول پرداخت نفقه فرزند است و این تکلیف تا زمان استقلال مالی فرزند ادامه دارد.

قواعد کلی حضانت در قانون مدنی ایران

قانون مدنی ایران، قواعد نسبتاً مشخصی را برای حضانت تعیین کرده است که بر اساس سن فرزند و جنسیت او متغیر است. این قواعد، نقطه ی آغاز هر بحثی درباره حضانت به شمار می روند:

• حضانت مادر تا ۷ سالگی: طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند (چه دختر و چه پسر) تا سن هفت سالگی، با مادر است، مگر اینکه عدم صلاحیت مادر برای نگهداری کودک توسط دادگاه ثابت شود. این دوره برای رشد عاطفی و جسمی اولیه کودک، بسیار حیاتی تلقی می شود و قانون نقش مادر را در این مرحله پررنگ تر می داند.
• حضانت پدر از ۷ سالگی تا زمان بلوغ: پس از پایان هفت سالگی، حضانت فرزند به پدر سپرده می شود. این قاعده تا رسیدن فرزند به سن بلوغ ادامه دارد. سن بلوغ در حقوق ایران برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری است. در این دوره، پدر مسئولیت نگهداری و تربیت فرزند را بر عهده می گیرد.
• اختیار فرزند در انتخاب حضانت کننده پس از بلوغ: یکی از نقاط مهم و قابل توجه در قانون حضانت، اختیار فرزند پس از رسیدن به سن بلوغ است. در این مرحله، فرزند خود می تواند انتخاب کند که با پدر یا مادر زندگی کند. دادگاه در این زمینه به نظر فرزند توجه ویژه ای دارد، چرا که در این سن، کودک از قدرت تشخیص نسبی برخوردار است.

چه زمانی می توان درخواست حضانت یا تغییر آن را مطرح کرد؟

دعوای حضانت، تنها در شرایط خاصی مطرح می شود و عموماً در زندگی مشترک که والدین با هم زندگی می کنند، این موضوع معنایی ندارد. موارد زیر، زمینه هایی هستند که والدین (یا اشخاص ذی نفع) می توانند درخواست حضانت یا تغییر آن را به دادگاه ارائه دهند:

• پس از طلاق یا فسخ نکاح: شایع ترین مورد درخواست حضانت، پس از جدایی والدین است. در این شرایط، لازم است دادگاه حضانت فرزند را به یکی از والدین واگذار کند.
• در صورت فوت یکی از والدین: اگر یکی از والدین فوت کند، حضانت به طور کامل به والد دیگر منتقل می شود. اما اگر هر دو والد فوت کرده باشند، دادگاه با در نظر گرفتن منافع کودک، حضانت را به جد پدری یا قیم قانونی واگذار می کند.
• در صورت عدم صلاحیت یکی از والدین برای نگهداری: اگر والد مسئول حضانت، شرایط لازم برای نگهداری و تربیت فرزند را از دست بدهد (مانند اعتیاد، سوء رفتار، بیماری روانی)، والد دیگر یا حتی دادستان می تواند درخواست سلب حضانت را مطرح کند.
• در موارد خودداری از تحویل فرزند توسط یکی از والدین یا شخص ثالث: گاهی یکی از والدین (یا شخص ثالث) برخلاف حکم دادگاه یا توافقنامه، از تحویل فرزند به والد ذی حق خودداری می کند. در این صورت، درخواست تحویل فرزند مطرح می شود.
• درخواست تغییر حضانت توافقی یا حکمی قبلی: حتی اگر قبلاً حکمی در مورد حضانت صادر شده باشد یا والدین بر سر حضانت توافق کرده باشند، در صورت بروز تغییرات اساسی در شرایط والدین یا مصلحت کودک، می توان درخواست تغییر این حکم یا توافق را به دادگاه ارائه داد.

شرایط لازم برای درخواست کننده و موارد سلب حضانت

زمانی که پای حضانت فرزند به میان می آید، آنچه در درجه اول اهمیت قرار دارد، مصلحت و منافع عالیه کودک است. دادگاه هرگز اجازه نمی دهد که اختلافات والدین، به ضرر فرزند تمام شود. بنابراین، درخواست کننده ی حضانت باید اثبات کند که دارای صلاحیت های لازم برای نگهداری و تربیت فرزند است و در مواردی نیز، باید عدم صلاحیت طرف مقابل را به اثبات برساند. این بخش به تفصیل به این شرایط و مواردی که منجر به سلب حضانت می شود، می پردازد.

صلاحیت فردی و اخلاقی والدین برای حضانت

دادگاه برای تعیین حضانت کننده، به مجموعه ای از ویژگی ها و توانمندی ها در والدین توجه می کند تا از فراهم آمدن بهترین محیط برای رشد کودک اطمینان حاصل کند. این صلاحیت ها شامل ابعاد مختلفی از زندگی والدین می شود:

• سلامت جسمی و روانی: والد حضانت کننده باید از سلامت جسمی و روانی کافی برخوردار باشد تا بتواند نیازهای فیزیکی و عاطفی کودک را به نحو احسن برطرف کند. بیماری های صعب العلاج، ناتوانی های شدید جسمی یا اختلالات روانی حاد که مانع از مراقبت صحیح می شوند، ممکن است به عنوان عدم صلاحیت در نظر گرفته شوند.
• توانایی مالی برای تأمین نیازهای کودک: اگرچه نفقه بر عهده پدر است، اما والد حضانت کننده نیز باید از حداقل توانایی مالی برخوردار باشد تا بتواند در کنار نفقه، محیط زندگی مناسبی را برای فرزند فراهم آورد و نیازهای روزمره او را برطرف کند. این توانایی مالی به معنای ثروتمند بودن نیست، بلکه به معنای قابلیت تأمین حداقل های زندگی است.
• توانایی تربیت صحیح و فراهم آوردن محیط مناسب: حضانت صرفاً به معنای نگهداری فیزیکی نیست، بلکه شامل تربیت اخلاقی، اجتماعی و آموزشی کودک نیز می شود. والد باید بتواند محیطی آرام و باثبات برای فرزند فراهم آورد و او را به درستی تربیت کند. عدم توجه به تحصیل، ترویج ارزش های نادرست یا فراهم کردن محیط ناامن، می تواند نشانه ای از عدم صلاحیت باشد.

مهم ترین موارد سلب یا تغییر حضانت (ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی و سایر موارد)

قانون مدنی ایران در ماده ۱۱۷۳، موارد مشخصی را برای سلب حضانت از والد تعیین کرده است. این موارد به دلیل اهمیت فوق العاده ای که در تضمین سلامت و مصلحت کودک دارند، به طور جدی از سوی دادگاه مورد بررسی قرار می گیرند. این موارد حصری نیستند و دادگاه می تواند در هر شرایطی که مصلحت کودک به خطر بیفتد، رأی به سلب یا تغییر حضانت بدهد:

1. اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر، قمار: اعتیاد یکی از جدی ترین دلایل سلب حضانت است. اعتیادی که به سلامت جسمی، روانی، اخلاقی و تربیتی کودک لطمه می زند و زندگی او را در معرض خطر قرار می دهد.
2. اشتهار به فساد اخلاقی و فحشاء: اگر والد حضانت کننده به فساد اخلاقی و اعمال منافی عفت شهرت داشته باشد، این موضوع می تواند به عنوان دلیلی برای سلب حضانت مطرح شود، زیرا حضور کودک در چنین محیطی برای تربیت و سلامت اخلاقی او مضر است.
3. ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی: بیماری های روانی که به حدی شدید باشند که والد را از نگهداری و تربیت صحیح کودک ناتوان سازند و سلامت کودک را به خطر اندازند، می توانند موجب سلب حضانت شوند. تشخیص این مورد حتماً باید توسط پزشکی قانونی صورت گیرد.
4. سوء استفاده از طفل یا اجبار او به مشاغل ضد اخلاقی: هرگونه سوء استفاده فیزیکی، جنسی، روانی یا مالی از کودک، یا اجبار او به فعالیت هایی نظیر تکدی گری، قاچاق، فساد و فحشاء، بدون تردید منجر به سلب حضانت خواهد شد.
5. تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف: اعمال خشونت فیزیکی بیش از حد متعارف (تنبیه بدنی شدید) بر روی کودک، که آثار جسمی یا روانی بر او بگذارد، می تواند دلیل سلب حضانت باشد.
6. ازدواج مجدد مادر: این مورد یکی از مسائل پیچیده تر است. بر اساس ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، اگر مادری که حضانت فرزند با اوست، ازدواج مجدد کند، حق حضانت او ساقط می شود. اما دادگاه در این زمینه نیز به منافع عالیه کودک توجه می کند. اگر ثابت شود که با ازدواج مجدد مادر، مصلحت کودک به خطر نمی افتد و محیط جدید برای او مناسب است، دادگاه می تواند حکم به بقای حضانت مادر بدهد. این موضوع کاملاً بستگی به نظر قاضی و شرایط پرونده دارد و یک قاعده مطلق نیست.
7. عدم توانایی یا تمایل به نگهداری و تربیت: اگر والد حضانت کننده، به دلیل کهولت سن، ناتوانی، یا حتی عدم تمایل و بی مسئولیتی، قادر به نگهداری و تربیت فرزند نباشد، می توان درخواست سلب حضانت را مطرح کرد.
8. در معرض خطر قرار گرفتن سلامت جسمی، روانی یا اخلاقی طفل: این یک قاعده کلی است که هر عاملی که سلامت یا رشد صحیح کودک را به خطر اندازد، می تواند موجب تغییر یا سلب حضانت شود.

دادگاه در تمامی دعاوی مربوط به حضانت، منافع عالیه کودک را به عنوان اصلی ترین معیار در نظر می گیرد و هر تصمیمی بر پایه این مصلحت بنیادین استوار خواهد بود.

نحوه تنظیم متن درخواست حضانت فرزند: گام به گام تا دادخواست مؤثر

تنظیم یک متن درخواست حضانت فرزند موثر و قانونی، از جمله حساس ترین مراحل در دعوای حضانت به شمار می رود. این دادخواست، پل ارتباطی شما با دادگاه است و باید به گونه ای نوشته شود که هم تمامی جوانب قانونی را پوشش دهد و هم به صورت مستدل، ادعای شما را اثبات کند. کوچک ترین اشتباه در نگارش می تواند روند پرونده را طولانی یا حتی منجر به شکست دعوا شود. در این بخش، قدم به قدم شما را با اجزای اصلی دادخواست و نکات کلیدی نگارش آن آشنا می کنیم.

اجزای اصلی یک دادخواست حضانت قانونی

هر دادخواست حقوقی، دارای فرمت و اجزای مشخصی است که باید با دقت تکمیل شوند. دادخواست حضانت نیز از این قاعده مستثنی نیست و شامل بخش های زیر است که هر یک نقش مهمی در روند پرونده ایفا می کنند:

1. بخش خواهان: در این قسمت، مشخصات کامل شخصی که درخواست حضانت را مطرح می کند (معمولاً مادر یا پدر)، شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد، شغل، محل اقامت و شماره تماس باید به صورت دقیق و کامل درج شود. هرگونه نقص در این بخش می تواند موجب رد دادخواست شود.

2. بخش خوانده: در مقابل خواهان، مشخصات کامل شخصی که دعوا علیه او مطرح شده است (یعنی طرف مقابل درخواست حضانت)، با همان جزئیات خواهان (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی و غیره) باید ذکر شود. اگر درخواست سلب حضانت از جد پدری یا شخص ثالث است، مشخصات او در این بخش می آید.

3. بخش تعیین خواسته و بهای آن: در این قسمت باید به صورت روشن و صریح، آنچه از دادگاه تقاضا می شود، بیان گردد. عباراتی مانند «تقاضای صدور حکم مبنی بر حضانت فرزند مشترک (نام فرزند)» یا «تقاضای سلب حضانت از خوانده و واگذاری حضانت فرزند مشترک (نام فرزند) به خواهان» باید به دقت نوشته شوند. دعوای حضانت یک دعوای غیرمالی است و بهای خواسته آن بر اساس تعرفه های قانونی تعیین می شود.

4. بخش دلایل و منضمات: این بخش برای اثبات ادعاهای شما حیاتی است. در اینجا باید لیست دقیق تمامی مدارک و شواهدی که قصد دارید به دادگاه ارائه دهید، ذکر شود. این مدارک می توانند شامل شناسنامه و کارت ملی طرفین و فرزند، سند ازدواج و طلاق نامه، گواهی پزشکی قانونی، استشهادیه، گزارشات پلیس یا مددکاری اجتماعی، پیامک ها، عکس ها و هرگونه مدرک دیگری باشند که ادعای شما را تأیید می کنند. حتماً ذکر کنید که این مدارک به صورت تصویر مصدق (برابر اصل شده) ارائه می شوند.

5. بخش شرح درخواست: این بخش قلب دادخواست شماست و جایی است که باید داستان و دلایل خود را به صورت مستدل و حقوقی بیان کنید. این مهم ترین بخش برای قانع کردن قاضی است.

نکات کلیدی در نگارش شرح درخواست (اصلی ترین بخش)

نگارش شرح درخواست، هنر ترکیب حقوق و واقعیت است. این بخش باید با لحنی متقاعدکننده و با تمرکز بر منافع کودک تنظیم شود:

• تمرکز بر منافع عالیه و مصلحت کودک: همواره تأکید کنید که هدف شما از درخواست حضانت، فراهم آوردن بهترین شرایط برای رشد و سلامت فرزندتان است. قاضی در وهله اول به مصلحت کودک توجه می کند، نه به خواسته ها یا احساسات شخصی والدین.
• بیان دلایل حقوقی و مستند برای احراز صلاحیت خود و/یا عدم صلاحیت طرف مقابل: ادعاهای خود را با دلایل محکم پشتیبانی کنید. به جای گفتن من والد بهتری هستم، بگویید من توانایی مالی برای فراهم کردن مسکن مناسب (با ارائه مدرک اجاره نامه) و وقت کافی برای تربیت فرزند (با ارائه گواهی اشتغال پاره وقت) را دارم. اگر درخواست سلب حضانت از طرف مقابل دارید، باید به طور مستند، موارد عدم صلاحیت او (مانند اعتیاد با گواهی پزشکی قانونی یا سوء رفتار با استشهادیه) را ذکر کنید.
• ارائه شواهد و مدارک به صورت منطقی و قانع کننده: شواهد خود را به صورت زنجیره ای و منطقی به هم پیوند دهید. توضیح دهید که هر مدرک چگونه ادعای شما را اثبات می کند و چه تأثیری بر مصلحت کودک دارد.
• پرهیز از اظهارات احساسی و تمرکز بر واقعیات قابل اثبات: دادگاه صحنه ابراز احساسات شخصی نیست. به جای گلایه و بیان عواطف شخصی، بر روی واقعیات، اتفاقات قابل اثبات و مستندات حقوقی تمرکز کنید.
• نحوه استناد به قوانین و مواد قانونی مرتبط: اگر به ماده خاصی از قانون مدنی (مثلاً ماده ۱۱۷۳ در مورد سلب حضانت) استناد می کنید، حتماً شماره ماده را ذکر کرده و ارتباط آن را با وضعیت پرونده خود توضیح دهید. این نشان دهنده تسلط شما بر قوانین و حقوق خود است.

نمونه متن دادخواست حضانت فرزند (قابل ویرایش و دانلود)

برای تسهیل فرآیند برای شما، یک نمونه جامع از متن درخواست حضانت فرزند که سناریوهای مختلف (درخواست مادر، درخواست پدر، سلب حضانت) را پوشش می دهد، در اینجا ارائه شده است. این نمونه را می توانید دانلود کرده و با توجه به شرایط خاص خودتان ویرایش کنید.

---

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]

با سلام و احترام

احتراماَ به استحضار عالی می رساند:

خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس کامل، شماره تماس]

خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس کامل، شماره تماس]

خواسته: تقاضای صدور حکم حضانت فرزند/فرزندان مشترک

دلایل و منضمات:

1. تصویر مصدق شناسنامه خواهان
2. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
3. تصویر مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان مشترک (نام فرزندان: [نام کامل فرزند ۱، نام کامل فرزند ۲، …])
4. تصویر مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] تاریخ [تاریخ عقد]
5. تصویر مصدق طلاق نامه شماره [شماره طلاق نامه] تاریخ [تاریخ طلاق] (در صورت وجود)
6. [مدارک اثبات کننده عدم صلاحیت خوانده، مانند گواهی پزشکی قانونی، استشهادیه، گزارش مددکاری، احکام قضایی قبلی و …]
7. [مدارک اثبات کننده صلاحیت خواهان، مانند فیش حقوقی، سند مالکیت/اجاره نامه، گواهی های آموزشی و پرورشی و …]
8. [سایر دلایل و مستندات، مانند شهادت شهود، درخواست تحقیق محلی، درخواست ارجاع به کارشناس دادگستری و …]

شرح درخواست:

به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] با خوانده محترم ازدواج نموده و حاصل این ازدواج [تعداد] فرزند/فرزندان به نام های [نام کامل فرزند ۱] متولد [تاریخ تولد فرزند ۱] و [نام کامل فرزند ۲] متولد [تاریخ تولد فرزند ۲] و… می باشند.

همانطور که مستحضرید، پس از [طلاق/فوت همسر/جدایی/…]، حضانت فرزند/فرزندان مشترک به عهده [خواهان/خوانده] قرار گرفت/می گیرد. [در این قسمت، شرایط فعلی حضانت و دلایل درخواست خود را به تفصیل بیان کنید. به طور مثال:]

• اگر خواهان مادر و درخواست حضانت فرزند زیر ۷ سال است: با توجه به اینکه فرزند/فرزندان اینجانب در حال حاضر کمتر از هفت سال سن دارند و طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی حضانت آنان تا هفت سالگی با مادر است، و همچنین با توجه به علاقه شدید فرزند/فرزندان به اینجانب و توانایی کامل بنده در نگهداری و تربیت ایشان، تقاضای صدور حکم حضانت را دارم.
• اگر خواهان پدر و فرزند بالای ۷ سال است: با عنایت به اینکه فرزند/فرزندان اینجانب بالای هفت سال سن دارند و حضانت شرعی و قانونی ایشان بر عهده اینجانب (پدر) است، لذا تقاضای صدور حکم حضانت و تحویل فرزند/فرزندان را دارم.
• اگر درخواست سلب حضانت از طرف مقابل است: [نام خواهان] در حال حاضر حضانت فرزند/فرزندان مشترک را بر عهده دارد، اما متأسفانه به دلایل ذیل الذکر، شرایط لازم برای نگهداری و تربیت صحیح فرزند/فرزندان را از دست داده و مصلحت عالیه کودک به شدت در معرض خطر قرار گرفته است:
  1. [شرح دلیل اول: مثلاً اعتیاد زیان آور خوانده به مواد مخدر که با گواهی پزشکی قانونی پیوست دادخواست قابل اثبات است و محیط خانه را برای فرزند ناامن کرده است.]
  2. [شرح دلیل دوم: مثلاً اشتهار خوانده به فساد اخلاقی و فحشاء که موجب نگرانی جدی برای تربیت اخلاقی فرزند/فرزندان شده و با استشهادیه محلی پیوست دادخواست تأیید می شود.]
  3. [شرح دلیل سوم: مثلاً ابتلای خوانده به بیماری روانی حاد که با تشخیص پزشکی قانونی پیوست دادخواست، او را از مواظبت صحیح از فرزند/فرزندان بازداشته و سلامت روانی کودک را تهدید می کند.]
  4. [شرح دلیل چهارم: مثلاً سوء استفاده خوانده از فرزند/فرزندان یا اجبار او/آن ها به مشاغل ضد اخلاقی.]
  5. [شرح دلیل پنجم: مثلاً تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف نسبت به فرزند/فرزندان.]

  با توجه به دلایل و مدارک پیوست و وضعیت فعلی خوانده، اینجانب دارای صلاحیت کامل اخلاقی، جسمی، روانی و مالی برای عهده دار شدن حضانت فرزند/فرزندان هستم و مصلحت عالیه ایشان نیز در واگذاری حضانت به بنده است.

• اگر مادر با وجود ازدواج مجدد، تقاضای بقای حضانت دارد: با وجود ازدواج مجدد اینجانب، همسر جدید بنده فردی صالح و مورد تأیید است و محیط زندگی جدید کاملاً امن و مناسب برای فرزند/فرزندان می باشد. فرزند/فرزندان نیز علاقه و وابستگی شدیدی به اینجانب دارند و جدایی آن ها از من به مصلحتشان نیست. لذا با استناد به مصلحت عالیه کودک، تقاضای بقای حضانت را دارم.

با توجه به مراتب فوق و به منظور حفظ منافع عالیه فرزند/فرزندان مشترک، از محضر محترم دادگاه، تقاضای صدور حکم مبنی بر [حضانت/سلب حضانت از خوانده و واگذاری حضانت به خواهان] در خصوص فرزند/فرزندان مشترک، به نام های [نام کامل فرزند ۱، نام کامل فرزند ۲، …] را دارم.

با تقدیم احترام

نام و نام خانوادگی خواهان

امضا

تاریخ

---

برای دانلود فایل قابل ویرایش نمونه دادخواست حضانت فرزند (در فرمت Word)، لطفاً اینجا کلیک کنید: (این بخش در خروجی نهایی به صورت یک دکمه یا لینک دانلود درج خواهد شد.)

مدارک لازم و ضروری برای ثبت دادخواست حضانت

آماده سازی مدارک، گامی اساسی و حیاتی در فرآیند درخواست حضانت فرزند است. بدون مدارک کامل و مستند، حتی بهترین شرح درخواست نیز ممکن است بی نتیجه بماند. دادگاه برای اتخاذ تصمیمی عادلانه و مطابق با مصلحت کودک، به شواهد و اسناد متقن نیاز دارد. در این بخش، به تمامی مدارک لازم که باید به دادخواست خود پیوست کنید، اشاره می شود تا با آگاهی کامل، پرونده ای قوی و مستدل ارائه دهید.

مدارک هویتی خواهان و فرزند

این مدارک پایه و اساس هر پرونده حقوقی هستند و باید به صورت تصویر برابر اصل شده (کپی برابر اصل شده در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) ارائه شوند:

• شناسنامه: شناسنامه کامل خواهان، خوانده و هر یک از فرزندان مشترک.
• کارت ملی: کارت ملی خواهان و خوانده.

اسناد ازدواج و طلاق

برای اثبات رابطه زوجیت و وضعیت فعلی آن، ارائه این مدارک الزامی است:

• عقدنامه: تصویر برابر اصل شده عقدنامه دائم که نشان دهنده ازدواج شما با طرف مقابل است.
• طلاق نامه: در صورت جدایی، تصویر برابر اصل شده طلاق نامه که وضعیت طلاق و جزئیات آن را مشخص می کند.

مدارک اثبات کننده عدم صلاحیت طرف مقابل (در صورت لغو حضانت)

اگر درخواست سلب حضانت از والد دیگر را دارید، باید به طور مستند، عدم صلاحیت او را اثبات کنید. این مدارک بسته به علت سلب حضانت متفاوت خواهند بود:

• گواهی پزشکی قانونی: برای اثبات بیماری های روانی حاد، اعتیاد زیان آور به مواد مخدر یا الکل، یا هرگونه آسیب جسمی وارده به کودک.
• استشهادیه محلی: برای اثبات اشتهار به فساد اخلاقی، فحشاء، یا سوء رفتار با کودک. این استشهادیه باید توسط افراد معتمد و مطلع تنظیم شده و به تأیید مراجع رسمی (مانند شورای حل اختلاف یا کلانتری) برسد.
• احکام قضایی قبلی: در صورت وجود سابقه محکومیت کیفری، احکام قبلی مرتبط با سوء رفتار، یا سوابق درگیری و خشونت.
• گزارش مددکاری اجتماعی، پلیس یا کلانتری: در مواردی که آزار کودک، خشونت خانگی یا شرایط نامناسب زندگی گزارش شده باشد.
• مدارک مربوط به سوء استفاده از طفل: هرگونه مدرک دال بر اجبار کودک به مشاغل ضد اخلاقی، تکدی گری، قاچاق، یا هر نوع سوء استفاده دیگر.

مدارک اثبات کننده صلاحیت و توانایی خواهان

شما نیز باید به دادگاه اثبات کنید که واجد شرایط لازم برای حضانت هستید:

• مدارک شغلی و درآمدی: فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار، پروانه کسب، یا هر مدرکی که توانایی مالی شما برای تأمین نیازهای اولیه فرزند را نشان دهد.
• سند مالکیت یا اجاره نامه محل سکونت مناسب: برای نشان دادن اینکه محیط زندگی مناسب و امنی برای کودک فراهم کرده اید.
• گواهی های آموزشی یا پرورشی مرتبط: در برخی موارد، دوره های آموزشی مرتبط با تربیت کودک یا گواهی هایی که نشان دهنده توانایی شما در زمینه پرورش فکری و اخلاقی فرزند است، می تواند مفید باشد.

سایر دلایل و مستندات

علاوه بر مدارک فوق، می توانید از شواهد و درخواست های دیگری نیز برای تقویت پرونده خود استفاده کنید:

• درخواست تحقیق محلی: برای اینکه دادگاه از طریق کلانتری یا مراجع ذی صلاح، از وضعیت محل زندگی و اخلاقیات طرفین تحقیق کند.
• درخواست ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری: در مواردی مانند بررسی سلامت روانی والدین (روانشناس، روانپزشک) یا وضعیت تربیتی کودک (مددکار اجتماعی).
• فیلم، عکس، پیامک یا مکاتبات: هرگونه مدرک دیجیتالی یا مکتوب که سوء رفتار طرف مقابل را نشان دهد یا صلاحیت شما را اثبات کند (با رعایت جنبه های قانونی جمع آوری و ارائه مدارک).
• شهادت شهود: در صورت وجود شاهدانی که بتوانند در مورد صلاحیت یکی از والدین یا عدم صلاحیت دیگری شهادت دهند.

لازم است تمامی این مدارک به صورت منظم و طبقه بندی شده به دادخواست پیوست شوند. به خاطر داشته باشید که دقت و صحت در ارائه مدارک، از ارکان اصلی موفقیت در دعوای حضانت است.

مراحل قانونی ثبت و پیگیری دعوای حضانت فرزند

پس از آماده سازی متن درخواست حضانت فرزند و جمع آوری مدارک لازم، نوبت به طی کردن مراحل قانونی برای ثبت و پیگیری پرونده می رسد. این فرآیند، دارای گام های مشخصی است که رعایت ترتیب و دقت در هر یک از آن ها، به تسریع روند دادرسی و افزایش شانس موفقیت شما کمک می کند. مسیر دادگاه خانواده، مسیری است که با امید به آینده ای بهتر برای فرزندتان قدم در آن می گذارید.

ثبت نام و احراز هویت در سامانه ثنا

اولین و ضروری ترین گام در هر دعوای حقوقی در ایران، ثبت نام در سامانه ثنا (خدمات الکترونیک قضایی) است. این سامانه، بستر اصلی اطلاع رسانی و ابلاغ اوراق قضایی به صورت الکترونیکی است:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: می توانید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با ارائه مدارک هویتی (کارت ملی و شناسنامه)، مراحل ثبت نام و احراز هویت خود را انجام دهید.
2. ثبت نام آنلاین و احراز هویت حضوری/غیرحضوری: امکان ثبت نام اولیه به صورت آنلاین نیز وجود دارد، اما برای احراز هویت نهایی، معمولاً نیاز به مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی یا استفاده از سامانه های احراز هویت غیرحضوری معتبر است.
3. دریافت نام کاربری و رمز عبور: پس از تکمیل ثبت نام، یک نام کاربری و رمز عبور (یا کد ثنا) به شما اختصاص داده می شود که برای ورود به سامانه ثنا و پیگیری پرونده هایتان لازم است.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست

پس از احراز هویت در سامانه ثنا، نوبت به ثبت رسمی دادخواست می رسد:

1. تکمیل فرم دادخواست: دادخواست حضانت باید بر روی فرم های مخصوص دادگستری تکمیل شود. شما می توانید نمونه دادخواست خود را به دفاتر خدمات قضایی ببرید تا توسط کارشناسان مربوطه در سیستم بارگذاری شود.
2. ارائه ضمائم: تمامی مدارک و مستنداتی که قبلاً آماده کرده اید (مانند شناسنامه، عقدنامه، طلاق نامه، گواهی پزشکی قانونی و…) باید به صورت اسکن شده و پیوست دادخواست گردند. این مدارک باید از قبل توسط شما برابر اصل شده باشند یا در همان دفتر، برابر اصل شوند.
3. پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه های مربوط به دادرسی (که یک دعوای غیرمالی است) و خدمات دفاتر الکترونیک قضایی در این مرحله پرداخت می شود.
4. دریافت شماره پیگیری: پس از ثبت موفقیت آمیز دادخواست، یک کد رهگیری و شماره پرونده به شما داده می شود که از طریق آن می توانید وضعیت پرونده خود را در سامانه ثنا پیگیری کنید.

ارجاع پرونده به دادگاه خانواده و تعیین وقت رسیدگی

دادخواست شما پس از ثبت، مراحل زیر را طی می کند:

• ارجاع به دادگاه صالح: پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده شهر محل اقامت فرزند یا والد خوانده ارجاع داده می شود.
• تعیین وقت رسیدگی: شعبه دادگاه پس از بررسی اولیه، تاریخ و زمان جلسه رسیدگی را تعیین کرده و این زمان از طریق سامانه ثنا به طرفین ابلاغ می شود.

جلسات دادرسی: اهمیت دفاع مستدل و نقش مشاور و کارشناس

جلسات دادگاه، نقطه اوج فرآیند رسیدگی است:

• حضور به موقع: حضور به موقع و آماده در تمامی جلسات دادرسی بسیار مهم است.
• دفاع مستدل: در جلسه دادگاه، قاضی به اظهارات و دفاعیات هر دو طرف گوش می دهد. شما باید با آرامش و منطق، دلایل و مستندات خود را ارائه دهید و به سؤالات قاضی پاسخ دهید. بر منافع عالیه کودک تأکید کنید و از پرداختن به مسائل حاشیه ای یا احساسی پرهیز کنید.
• نقش مشاور و کارشناس: دادگاه ممکن است برای رسیدن به حقیقت، پرونده را به مشاور خانواده، روانشناس، یا کارشناس پزشکی قانونی ارجاع دهد. نظر کارشناس می تواند تأثیر بسزایی در رأی نهایی داشته باشد. در بسیاری از موارد، دادگاه فرزند را برای گفتگو و ارزیابی به روانشناس ارجاع می دهد تا نظر و وضعیت روحی او نیز مورد بررسی قرار گیرد.

صدور رأی و امکان اعتراض (تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی)

پس از اتمام جلسات و بررسی کامل مدارک و شواهد، دادگاه رأی خود را صادر می کند:

• صدور رأی بدوی: دادگاه خانواده رأی اولیه خود را صادر می کند. این رأی از طریق سامانه ثنا به طرفین ابلاغ می شود.
• تجدیدنظرخواهی: اگر هر یک از طرفین به رأی صادر شده اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مدت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی، درخواست تجدیدنظرخواهی خود را به دادگاه تجدیدنظر استان ارائه دهند.
• فرجام خواهی: در موارد خاص و پس از صدور رأی قطعی از دادگاه تجدیدنظر، امکان فرجام خواهی در دیوان عالی کشور وجود دارد که دارای شرایط خاصی است و عموماً مربوط به ایرادات شکلی یا ماهوی جدی در حکم است.

هزینه های مربوط به دادخواست حضانت فرزند

طرح دعوای حقوقی، مانند هر فرآیند قانونی دیگری، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل هزینه های دادرسی، خدمات اداری و در صورت لزوم، حق الوکاله و سایر هزینه های کارشناسی می شود. آگاهی از این هزینه ها به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد این مسیر شوید و برنامه ریزی مالی مناسبی داشته باشید. در این بخش، به تفصیل به جزئیات هزینه های مربوط به دادخواست حضانت فرزند می پردازیم.

هزینه دادرسی (دعوای غیرمالی)

دعوای حضانت، یک دعوای غیرمالی محسوب می شود، چرا که هدف اصلی آن کسب منفعت مادی نیست، بلکه تعیین تکلیف سرپرستی فرزند است. هزینه های دادرسی برای دعاوی غیرمالی، مبلغی ثابت و بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضاییه است که هر ساله تغییر می کند:

• مبلغ دقیق و نحوه محاسبه: این مبلغ معمولاً در بازه ای مشخص (مثلاً از ۴۰ هزار تومان تا ۱۸۰ هزار تومان در سال های اخیر) قرار دارد و بر اساس نوع دعوا و پیچیدگی آن تعیین می شود. هنگام ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مبلغ دقیق به شما اعلام و اخذ می گردد.

هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

علاوه بر هزینه دادرسی، دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نیز بابت خدماتی که ارائه می دهند، مبالغی را دریافت می کنند:

• مبلغ ثبت دادخواست: هزینه ای مشخص برای ثبت هر دادخواست دریافت می شود.
• هزینه پیوست ها: برای اسکن و پیوست کردن هر صفحه از مدارک و مستندات به دادخواست، مبلغی جداگانه (مثلاً هر صفحه ۴ هزار تومان) اخذ می گردد. بنابراین، هرچه تعداد مدارک شما بیشتر باشد، این بخش از هزینه نیز افزایش می یابد.

سایر هزینه ها

برخی از هزینه ها، اختیاری بوده یا بسته به شرایط پرونده، ممکن است پیش بیایند:

• هزینه کارشناسی: اگر دادگاه پرونده را به کارشناسانی نظیر روانشناس، روانپزشک یا مددکار اجتماعی ارجاع دهد، هزینه های مربوط به کارشناسی باید توسط طرفین (معمولاً به نسبت سهم تعیین شده توسط دادگاه یا توسط خواهان و سپس قابل مطالبه) پرداخت شود.
• هزینه مشاوره: قبل از طرح دعوا یا در طول فرآیند، ممکن است نیاز به مشاوره حقوقی با وکیل یا مشاور خانواده داشته باشید که این نیز هزینه هایی در بر خواهد داشت.
• حق الوکاله (در صورت استفاده از وکیل): اگر تصمیم بگیرید که پرونده را به وکیل بسپارید، حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه می شود. این مبلغ بر اساس تعرفه های کانون وکلا یا توافق با وکیل تعیین می گردد.

امکان ادعای اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی

در صورتی که خواهان از توانایی مالی لازم برای پرداخت هزینه های دادرسی برخوردار نباشد، قانون راهکاری به نام اعسار را پیش بینی کرده است:

• شرایط و نحوه اثبات اعسار: اگر قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نیستید، می توانید همزمان با تقدیم دادخواست حضانت (یا پس از آن)، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز مطرح کنید. برای اثبات اعسار، باید لیست اموال و درآمد خود را ارائه دهید و دو نفر شاهد معتبر نیز باید به نفع شما شهادت دهند که شما از عهده پرداخت هزینه ها بر نمی آیید.
• اعسار در دعاوی خانواده: در دعاوی خانواده، اثبات اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی تا حدودی ساده تر است. آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده مقرر می دارد که «احراز عدم تمکن مالی اصحاب دعوی، موضوع ماده ۵ قانون، به تشخیص دادگاه است و نیاز به تشریفات دادرسی و حکم اعسار ندارد. در صورت نیاز، دادگاه در وقت فوق العاده، تحقیقات لازم را انجام خواهد داد.» این بدان معناست که دادگاه می تواند با بررسی و تحقیق سریع، اعسار شما را احراز کرده و شما را از پرداخت هزینه ها معاف یا پرداخت آن را به صورت اقساطی تقسیط کند.

نتیجه گیری

مسیر درخواست حضانت فرزند، مسیری است که با دغدغه های عمیق والدین برای آینده دلبندانشان آغاز می شود. این فرآیند، که هم ابعاد حقوقی پیچیده ای دارد و هم جنبه های عاطفی و انسانی پررنگ، نیازمند آگاهی، دقت و پیگیری مستمر است. در تمامی مراحل، از تنظیم دادخواست تا حضور در جلسات دادرسی، تمرکز بر منافع عالیه کودک باید محور اصلی تصمیمات و اقدامات ما باشد.

توضیحات ارائه شده در این مقاله، شامل آشنایی با مفهوم و انواع حضانت، شرایط لازم برای درخواست کنندگان، موارد سلب حضانت، نحوه تنظیم یک دادخواست موثر، مدارک مورد نیاز و مراحل قانونی پیگیری پرونده، همگی با هدف توانمندسازی شما برای عبور از این چالش حقوقی ارائه گردید. هر گام، نیازمند دقت و توجه به جزئیات است؛ از انتخاب کلمات در شرح درخواست گرفته تا جمع آوری مستندات قوی و قابل اثبات. به یاد داشته باشید که دفاع قوی و مستدل، می تواند سرنوشت فرزند شما را تغییر دهد.

از آنجا که هر پرونده حضانت دارای ویژگی های منحصربه فرد خود است و با جزئیات خاص خود روبروست، توصیه اکید می شود که در تمامی مراحل این فرآیند، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوید. یک وکیل یا مشاور حقوقی باتجربه در امور خانواده، می تواند شما را در پیچیدگی های قانونی یاری رسانده، بهترین استراتژی را برای دفاع از حقوق شما و مهم تر از آن، تضمین مصلحت فرزندتان ارائه دهد. اجازه ندهید که پیچیدگی های حقوقی، شما را از هدف اصلی تان که همان تأمین بهترین آینده برای فرزندتان است، دور کند.