کودک نوپا هوش هیجانی
جنجال های دوران کودکی در واقع فرصت های مهمی است تا مدیریت احساسات قوی و آرام کردن خود را از سنی پایین، یعنی وقتی هوش هیجانی کودک به صورت جهشی افزایش می یابد به فرزندتان آموزش دهید، چون حلقه ٔ امن خانواده اولین و بهترین جا برای آموختن این درس های همیشگی زندگی است. اما چگونه می توانید به فرزندتان کمک کنید تا هوش هیجانی سالمی داشته باشد؟ در این مطلب می توانید با اصول اولیهٔ این کار مهم آشنا شوید.
مطالعه کنید
کودکان نوپا بهترین مصداق کلمه ٔ «دمدمی مزاج» هستند. فرزندتان یک لحظه با خوشحالی تمام در حال دویدن است و لحظه ای بعد با ناامیدی محض گریه می کند و اسباب بازی هایش را به این طرف و آن طرف پرتاب می کند.
وقتی به فرزند خود کمک می کنید احساسات فشارآوری مانند عصبانیت، کلافگی یا سردرگمی را درک کند و با آنها مقابله کند، ضریب هوش هیجانی او را رشد می دهید. فروشگاه اسباب بازی بیسیم با برندهای متنوع و جنس متفاوت عرضه میکند.
کودکی که هوش هیجانی بالایی دارد بهتر از کودکی با هوش هیجانی پایین می تواند با احساسات خود کنار بیاید، می تواند خود را در موقعیت های عاطفی تنش زا کنترل کند، دیگران را به خوبی درک می کند و با آنها همدلی می کند و راحت تر می تواند دوستی های عمیق ایجاد کند.
کارشناسان بر اهمیت هوش هیجانی بالا در کمک به کودکان برای کسب اعتماد به نفس، مسئولیت پذیری و تبدیل شدن به بزرگسالانی که می توانند روابط بین فردی را هوشمندانه هدایت کنند، تاکید دارند.
بشنوید و گوش بدهید
گاهی اوقات تمام چیزی که فرزندتان می خواهد این است که حرف ها و احساساتش شنیده شود. وقتی احساساتش را ابراز کرد، می تواند از موضوع عبور و آن را فراموش کند. اما برای اینکه در گفتن احساساتش به شما احساس امنیت کند، باید بداند که شما «حضور ذهن کامل» دارید و واقعاً به او گوش می دهید. در برابر این وسوسه که فوراً به او کمک کنید آرام و خشنود شود مقاومت کنید و در عوض فقط تا حد ممکن با حوصله و صبوری به حرف هایش گوش دهید.
سرمشق خوبی باشید
شما همچنین باید ببینید کنید که نحوهٔ واکنش خودتان به نمایش و ابراز احساسات فرزندتان چگونه است؟ چون این موضوعی مهم است که هنگام عصبانیت او یا خودتان، پرخاش کلامی نداشته نباشید.
مثلاً به جای «دیوونه م کردی!» بگویید: «وقتی این کار رو می کنی، من ناراحت می شم!» تا فرزندتان بفهمد که در واقع، مسئله فقط رفتار اوست، نه خود او! مراقب باشید از انتقاد بیش از حد که اعتماد به نفس کودک را کاهش می دهد و می گیرد خودداری کنید.
احساسات خودتان را بشناسید
از احساسات خود نیز آگاه باشید. برخی والدین به این خاطر که فرزندان خود را از ناراحتی یا سختی کشیدن معاف کنند،احساسات منفی خود را نادیده می گیرند. اما پنهان کردن احساسات واقعی خودتان فقط کودک شما را گیج می کند. برای مثال، اگر تصدیق کنید که از چیزی ناراضی هستید اما به حالت ناراحتی رفتار نکنید، به فرزند خود نشان می دهید که حتی احساسات ناراحت کننده نیز می توانند مدیریت شوند.
نام احساساتش را به او یاد بدهید
کودکان نوپا و تنها درکی ابتدایی از رابطه ٔ علت و معلولی دارند. بنابراین، اغلب در توصیف احساساتشان مشکل دارند. پس کودک خود را تشویق کنید تا دایره ٔ واژگان عاطفی و هیجانی وسیعی بسازد. برای این کار، اسم، عنوان و کلماتی را برای احساساتی که برای شما توصیف می کند به او بدهید.
به عنوان مثال، اگر به نظر می رسد از نرفتن به پارک ناامید شده است، می توانید بگویید: «الان برای این غمگین شدی، نه؟» همچنین می توانید به او بفهمانید که طبیعی است در مورد چیزی عواطف متضاد و متناقض داشته باشد. برای مثال، او ممکن است در هفته ٔ اول حضورش در مهدکودک هم هیجان زده و و هم ترسیده باشد.
احساسش را به رسمیت بشناسید
وقتی فرزندتان به خاطر اینکه نمی تواند یک پازل را حل کند، جنجال به پا کرده است، به جای اینکه به او بگویید: «هیچ دلیلی برای ناراحت شدن وجود نداره!» تصدیق کنید که واکنش او کاملاً طبیعی است. بگویید: «واقعاً کلافه کننده است وقتی آدم نمی تونه یک پازل رو کامل کنه، نه؟»
اگر هم او عصبانی است چون شما به او توجه نکرده اید، می توانید بگویید: «می دونم برای تو سخته که من به نی نی توجه می کنم. آرزو می کنی که من فقط مال تو بودم، نه؟» وقتی احساسات کودک را به خودش منعکس می کنید و تصدیق می کنید که داشتن این احساسات برای او طبیعی است، حس همدلی را به او یاد می دهید و او را تشویق می کنید تا همچنان احساسات خود را با شما در میان بگذارد.
نکتهٔ مهم این است که احساسات کودک خود را بپذیرید، نه اینکه ابراز ناخشنودی کنید. اگر او ناخشنودی شما را احساس کند، به این نتیجه می رسد که احساسات بد و منفی او مایه ٔ خجالت است و فقط احساسات خوشایند قابل قبول است.
سپس، به جای یادگیری راه های مناسب برای بیان احساسات ناخوشایند و مهار کردنشان، آنها را سرکوب خواهد کرد. این احساسات سرکوب شده ممکن است به روش های ناخودآگاه، مانند کابوس دیدن یا رفتار پرخاشگرانه خود را آشکار کند. جلیقه لباس پلیس بچه گانه باعث افزایش دقت دیداری میشود.
از دعواها برای آموزش استفاده کنید
از به عنوان فرصت هایی برای آموزش استفاده کنید. بر پا کردن الم شنگه برای کودکان نوپا نرمال و طبیعی است ولی شما می توانید از این طغیان ها به عنوان فرصتی برای کمک به کودک خود در یادگیری نحوهٔ مدیریت احساسات تند و منقلب کننده اش استفاده کنید.
به عنوان مثال، اگر فرزندتان در یک فروشگاه ناگهان عصبانی شد چون برایش آب نبات نمی خرید، ابتدا احساسات او را تصدیق کنید و بگویید: «می دونم که ناراحت و عصبانی هستی، ولی ما امروز آب نبات نمی گیریم.» وقتی طوفان فروکش کرد، گفت وگوی کوتاهی با او داشته باشید و به او کمک کنید تا احساساتش را نام ببرد.
همچنین اگر وقتی که فهمید باید به مطب پزشکش بروید ناراحت شد، با آماده شدن برای ویزیت و ملاقات پزشکی به او کمک کنید که احساس کند کنترل اوضاع را در دست دارد.
به عنوان مثال، در مورد اینکه چرا او از پزشک می ترسد، چه چیزهایی می تواند در طول ویزیت اتفاق بیفتد و چرا باید به آنجا برود با او صحبت کنید. صحبت کردن در مورد احساسات برای کودکان همان تاثیری را دارد که برای بیشتر بزرگسالان دارد.
مهارت حل مسئله را آموزش دهید
هنگامی که کودک نوپایتان با شما یا کودک دیگری مشاجره ای دارد، محدودیت ها را برایش روشن کنید و سپس او را به سمت راه حل مشکل هدایت کنید. برای مثال، می توانید بگویید: «من می دونم که از خواهرت ناراحتی چون برجی که با لگوها ساخته بودی رو خراب کرد، اما تو نمی تونی خواهرت رو بزنی. به نظرت وقتی عصبانی میشی، چه کار دیگه ای می تونی انجام بدی؟»
اگر چیزی به فکر فرزندتان نمی رسد، به او گزینه هایی بدهید. یک متخصص مدیریت خشم کودکان توصیه می کند که در مواقع خشم به کودک خود بگویید، ابتدا شکم، فک و مشت های خود را بررسی و نگاه کند تا ببیند آیا آنها سفت هستند یا نه و سپس به او نشان دهید که چگونه نفس عمیق بکشد تا «عصبانیت را بیرون کند» و به او نشان دهید که چه حس خوبی دارد وقتی دوباره کنترل خود را به دست می آورد.
بعد از آن به فرزندتان کمک کنید تا از صدایی محکم برای صحبت کردن در مورد عصبانیتش استفاده کند. می تواند با چیزی شبیه به این شروع کند: «بابا وقتی این طوری فریاد می زنی، من احساس عصبانیت می کنم!» کودکان باید بدانند که مادامی که به دیگران به دلیل عصبانیت آسیب نمی زنند، اشکالی ندارد که عصبانی باشند.
تجربه های خود را با کودک در میان بگذارید
وقتی کودک نوپای شما بزرگ تر می شود، ممکن است برایش مفید، کمک کننده و آموزنده باشد که احساساتش را به تجربیات افراد دیگر، از جمله خود شما ربط دهید. مثلاً اگر او از رفتن به پیش دبستانی می ترسد، می توانید برایش تعریف کنید که وقتی شغل جدیدی را شروع کردید چقدر استرس داشتید و چگونه یک دوست به شما کمک کرد که بر اوضاع مسلط باشید.
وقتی او به خواهر یا برادرش حسادت می کند، در مورد زمانی که صحبت کنید که احساس می کردید کنار گذاشته شده اید، چون برادرتان هدیه ٔ خاصی گرفته بود و نعریف کنید چه چیزی باعث شد حالتان بهتر شود.
کتاب ها، آهنگ ها، داستان ها و بازی هایی پیدا کنید که به تجربه ٔ او مربوط باشد. به عنوان مثال، وقتی یک سریال تلویزیونی را با هم تماشا می کنید، دربارهٔ اینکه شخصیت های داستان ممکن است چه احساسی داشته باشند صحبت کنید تا او یاد بگیرد و متوجه شود این تنها او نیست که مشکلی دارد و بیاموزد که روش های سالم زیادی برای مدیریت احساسات وجود دارد.
ارتباط نزدیک با دنیای کودکان شما را متوجه یک موضوع بزرگ می کند و آن این است که آن ها احساسات و هیجان های متغیری دارند. لحظه ای می خندند و لحظه ای دیگر خشمگین و بی تاب هستند. اینجاست که والدین سردرگم می شوند و به دنبال یادگیری راه های تقویت هوش هیجانی در کودکان خود هستند.
اگر پای صحبت های پدر و مادرها نشسته باشید احتمالا از آن ها می شنوید که می گویند: «وقتی فرزندم بین همکلاسی هایش قرار می گیرد از آن ها ضعیف تر است و یا در مقایسه با آن ها حساس تر و زودرنج تر است و روابط اجتماعی خوبی ندارد.»
بسیاری از والدین می دانند دنیا چالش های بسیاری را بر سر راه فرزندانشان قرار می دهد و می خواهند در این شرایط بینش لازم را به فرزندانشان بدهند و از آنان حمایت کنند. می خواهند که به کودکان خود کمک کنند تا احساساتشان را بهتر مدیریت کنند و روابط خوبی با دیگران برقرار کنند. اما در عمل شاید گاهی موفق عمل نکنند. لباس پلیسی بچه گانه باعث تخلیه هیجانات منفی و کسب انرژی مثبت میشود.
چراکه فرزندپروری درست مستلزم چیزی فراتر از هوش است و با بخش هایی از شخصیت در ارتباط است که در طول 30 سال گذشته با توصیه های نسخه وار به والدین نادیده گرفته شده است. فرزندپروری درست مستلزم هیجان است.